Premier: "Erasmus was geen Belg"

Ingezonden door LVB op 2005-04-28 01:11

Guy Verhofstadt, in 1998 nog op een compromitterende foto met LVB en sinds 1999 premier van België, vindt dat Desiderius Erasmus moet geschrapt worden van de kandidatenlijst voor "De Grootste Belg". Erasmus, die geboren werd in Rotterdam en slechts vier jaar in onze streken doorbracht (Leuven en Anderlecht) was immers geen Belg, aldus de premier. En dus hoort hij niet thuis in het lijstje tussen Echte Grote Belgen als Gerard Mortier, Eva Pauwels (inmiddels samen met Leopold II door de deskundige jury van de lijst geschrapt), Constant Vanden Stock, Jean-Marie Pfaff of Arno (Hintjens, maar hij is nu eenmaal zo groot dat zijn achternaam overbodig wordt geacht). [Noot: enige tijd na het ter perse gaan van dit blogartikel had de webserver van De Standaard dermate zotte kuren dat geen enkele van bovenstaande links nog werkten. Hopelijk is dit euvel opgelost tegen de tijd dat u dit leest.]

Tja, in de tijd van Erasmus Roterodamus waren de Zuidelijke en Noordelijke Nederlanden verenigd, en waren wij allemaal Nederlanders. De Latijnse naam voor Nederland was toen simpelweg 'Belgica'. Op de eerste kaarten van Noord-Amerika werd "Niev Nederlandt" in het Latijn als "Nova Belgica" of "Novum Belgium" aangeduid. Dus ofwel ga je ervan uit dat er voor 1830 geen Belgen bestonden, ofwel ga je ervan uit dat alle bewoners die voor 1830 "de Lage Landen" alias Nederland alias Belgica bewoonden, recht hebben op de titel "Belg". Het Verhofstadt-criterium is dus blijkbaar dat om voor pre-1830-Belg te kunnen doorgaan, je moet geboren zijn op het lapje grond dat vandaag als België wordt aangeduid, of er toch minstens het grootste deel van je leven moet hebben doorgebracht. Misschien moet iemand toch maar eens aan de Tommen Naegels of Lanoye vragen of zo'n criterium niet getuigt van een verderfelijke vorm van bloed-en-bodem-nationalisme. Van mij mag Erasmus alvast op de lijst blijven staan, waar trouwens ook ene John Cockerill op prijkt.

Erasmus is vooral bekend door zijn meesterwerk, Moriae Encomium, beter bekend als "Lof der Zotheid". Erasmus schreef deze tekst in Londen in 1509. Ik wil u enkele citaten uit de moderne Nederlandse vertaling van Harm-Jan van Dam niet onthouden. De zotheid spreekt:

Erasmus in 1517
En nu vraag ik u: welke man zou vrijwillig zijn nek aan de leiband van het huwelijk aanbieden als hij eerst, zoals die filosofen zich aangewend hebben, de nadelen van zo’n leven voor zichzelf op een rijtje had gezet? En welke vrouw zou ooit een man bij zich laten als ze het gevaar en de pijn van een bevalling of de problemen van het opvoeden kende of er over nagedacht had? Dus als u uw leven dankt aan het huwelijk, en het huwelijk weer aan mijn dienares Leeghoofd, dan snapt u nu wat u aan mij dankt. Bovendien, welke vrouw zou die ervaring ooit willen herhalen zonder de werkzame invloed van Vergetelheid? Werkelijk, hoe Lucretius ook protesteert, Venus zelf zal nooit ontkennen dat haar macht lam en loos is zolang mijn goddelijke kracht die niet completeert. Dus mijn beneveld en lachwekkend gestoei brengt streng-moralistische filosofen voort (in onze tijd opgevolgd door wat men monniken noemt) én in purper geklede despoten én vrome priesters én driewerf heilige pausen. [...]

U merkt toch dat al die rechtlijnige mensen die de filosofie of serieuze, verheven zaken toegewijd zijn, vaak nog voor ze volledig volwassen waren al bejaard zijn, en dat komt doordat hun problemen en het telkens heftig werken der hersens zachtjes de kracht van de geest verslappen en de levenssappen aftappen. Mijn eigen Zotten daarentegen ‘zijn gezellige dikkerds en zitten goed in hun vel’, het zijn echte varkentjes uit Acarnanië zoals dat heet, die zeker nooit aan enig ouderdomsgebrek zullen lijden, zolang ze niet besmet worden door contact met Wijzen, zoals soms gebeurt; kennelijk mag ‘het leven van de mens niet puur gelukkig zijn’. Een ander zwaarwegend argument is de bekende uitdrukking die zegt dat de Dwaasheid het enige is dat de normaal zo vluchtige jeugd vasthoudt en de kwalijke ouderdom op grote afstand houdt. Dus de volksmond heeft het bij het rechte eind als er zo vaak over de Brabanders gezegd wordt dat bij andere mensen het verstand met de jaren komt, maar dat zij naarmate ze dichterbij de ouderdom komen dwazer en dwazer worden. En tegelijk is er geen ander volk dat zo uitbundig gezellig is of zo weinig last heeft van de ellende van de ouderdom. Zowel geografisch als cultureel zijn mijn eigen Hollanders ze het meest nabij - zou ik mensen die mij zo toegewijd vereren dat ze daarmee hun bijnaam (LVB: uit Erasmus' voetnoot blijkt dat die bijnaam 'Holland dolland' was) hebben verdiend niet ‘mijn eigen’ noemen? Verre van zich voor die bijnaam te schamen gaan ze er juist heel erg prat op.

Heerlijk.



Reacties

#7890

dof

donderdag, 28 april, 2005 - 08:41

 

"Op de eerste kaarten van Noord-Amerika"

Het gelinkt kaartje is ook interessant in die zin dat er een veel zinniger nulmeridiaan gebruikt wordt (blijkbaar door El Hierro, een van de Canarische eilanden), en de meridianen gewoon genummmerd zijn van 0 tot 359.

#7891

haedesch

donderdag, 28 april, 2005 - 09:41

 

hmm, Is die kaart in spiegelbeeld getekend?

#7893

Leo Norekens

donderdag, 28 april, 2005 - 09:57

 

@haedesch:

het Noorden ligt rechts op de kaart

Vergelijk : http://www.visitn...

#7894

Leo Norekens

donderdag, 28 april, 2005 - 10:02

 

@LVB: compromitterende foto indeed! Waar ligt uw linkerhand? (zeg niet "achter het bloemstukje", dat is te gemakkelijk)

En heeft Verhofstadt U die dag "een baard aangedaan" of had U die al?

#7895

Leo Norekens

donderdag, 28 april, 2005 - 10:55

 

Komiek dat zelfs professionelen zich laten vangen aan het ongewone beeld van een kaart waarop Noorden rechts ligt... Bij "Hemisphere's Antique Maps and Prints" wordt naar deze kaart verwezen als "Blaeu's Upside Down New England" http://www.betzma...

#7896

ivan

donderdag, 28 april, 2005 - 11:18

 

Compromitterend voor wie?

#7897

LVB

donderdag, 28 april, 2005 - 11:30

 

@ivan: compromitterend voor mij natuurlijk ;-)

@dof: goed opgemerkt van die meridianen. Maar je bedoelt wellicht dat de breedtegraden genummerd werden van 0 tot 259, te beginnen met 0 aan de zuidpool?

#7899

Daan

donderdag, 28 april, 2005 - 12:08

 

Vreemd, ik dacht altijd dat de Latijnse titel 'Laus Stultitiae' was, maar beide zijn blijkbaar in zwang. Weet iemand het fijne daarvan?

#7900

Leo Norekens

donderdag, 28 april, 2005 - 14:02

 

@LVB:

"Dus ofwel ga je ervan uit dat er voor 1830 geen Belgen bestonden, ofwel ga je ervan uit dat alle bewoners die voor 1830 "de Lage Landen" alias Nederland alias Belgica bewoonden, recht hebben op de titel "Belg". "

Ik neem aan dat je voor de eerste keuze gaat.

Anders moet je dus wel P.C. Hooft, Joost van den Vondel, Piet Hein, Rembrandt, Christaan Huygens, Antoni van Leeuwenhoek... en ja... Willem van Oranje als "Belgen" beschouwen.

En wat met Spinoza? Die werd in Amsterdam geboren (uit Portugese ouders), woonde en werkte geruime tijd in Brugge, en schreef in het Nederlands. Minstens even Vlaams als Erasmus dus.

(Erasmus werd overigens eerder al 5de bij "De Grootste Nederlander") http://www.degroo...

(We hoeven ons nog niet te schamen voor Jean-Marie of Arno, in het Noorden hebben ze er zowaar Marco Borsato en Mies Bouwman tussen geplaatst. Opvallend veel actuele figuren trouwen, méér dan hier denk ik).

#7901

Stijn

donderdag, 28 april, 2005 - 14:05

 

"Het Verhofstadt-criterium is dus blijkbaar dat om voor pre-1830-Belg te kunnen doorgaan, je moet geboren zijn op het lapje grond dat vandaag als België wordt aangeduid, of er toch minstens het grootste deel van je leven moet hebben doorgebracht."

Voorwaar, de Premier doet nog eens een intelligente uitspraak. Ik ben het met hem eens dat Erasmus geen Belg was. Ik zou trouwens graag zien dat iedereen die vóór 1830 overleed uit het lijstje gehaald wordt. Als men deze verkiezing echt serieus wil nemen dan lijkt me dat niet meer dan logisch. Want anders gaan we straks Julius Caesar nog tot grootste Belg kronen om een of andere dubieuze uitspraak van hem.

#7902

Raoul THEEUWS

donderdag, 28 april, 2005 - 14:58

 

@LVB:

Op de z.g."compromiterende" foto:

En je rechterhand bij het tafelmes was dat uit een soort preventieve zelfverdediging? (Toen al?)

;-)

#7907

Koenraad

donderdag, 28 april, 2005 - 18:45

 

De Premier heeft overschot van gelijk. En Eddy Merckx is de Grootste, en daarmee uit.

#7909

Outlaw Mike

donderdag, 28 april, 2005 - 19:10

 

Luc, ik dacht dat de Latijnse benaming van "Lof Der Zotheid" "Laus Stultitiae" luidde. "More", van "mores", da's toch zeden?

Afgezien daarvan, dezer dagen ben ik het in vrijwel niets meer eens met Verhofstadt, maar ik vind wel dat hij een punt heeft. Als je immers meent dat Erasmus op dat lijstje thuishoort, waarom dan ook niet Johan Van Oldenbarneveldt of Anthonie Van Leeuwenhoek?

Los daarvan kan ik me begot niet voorstellen waarom Albert I geen kans maakt om Grootste Belg genoemd te worden (oke, Mr. Belien zal het wel niet met me eens zijn maar ik ben nog niet overtuigd). Echt ongelooflijk. De man die Belgie een verhoudingsgewijs reusachtig internationaal prestige bezorgde, die de Vlamingen hun eerste Nederlandstalige universiteit gaf, de wetenschappen bevorderde...

Eva Pauwels was wel genomineerd. Begrijpe wie kan.

#7910

Pieter Cleppe

donderdag, 28 april, 2005 - 20:02

 

Ik interpreteer de verkiezing tot grootste Belg eveneens via het Verhofstadt-criterium. De verkiezing beperken tot 1830 zou bovendien onze grote geschiedenis zoveel tekort doen.

Enkele weken geleden mocht ik zelf op radio 1 trouwens uit de doeken doen waarom ik Jacob van Artevelde de grootste Belg vindt. Ik schreef onderstaande mail toen naar radio 1. Bovendien mocht ik een pleidooi houden om de communistische dokter Dirk - kiwimodel - Van Duppen niet op de kandidatenlijst te zetten.

--------

Het is uiteraard steeds een evenwichtsoefening om lijstjes als deze samen te stellen, maar het is toch ongelooflijk dat Jacob van Artevelde niet op het lijstje voorkomt ter verkiezing van de ‘grootste Belg’.

Wanneer men determineert wat België is, kan men immers al niet rond de figuur van Jacob van Artevelde. België is immers het meest noordelijke gebied van het oude middenrijk van Lotharius, dat door de geografische langgerektheid moeilijk onder een centraal gezag te besturen viel, en gekenmerkt werd door autonome, democratisch bestuurde gebieden met traditioneel een hoog niveau aan burgerrechtenbescherming. In de Europese Unie wordt de regio van Noord-Italië tot Nederland, samen met Engeland, geduid als de ‘blauwe banaan’, die nu, niet toevallig wanneer men de historische achtergrond beziet, goed is voor twee derde van het bruto nationaal product van de Unie.

In die historische achtergrond speelt Jacob van Artevelde een determinerende rol. Hij was het die temidden van de honderdjarige oorlog tussen Engeland en Frankrijk het verbod van de Franse koning om geen wolhandel te drijven met Engeland naast zich neer legde en zo meer dan wie ook het symbool is van de autonomie en opstandigheid ten opzichte van machtige vorsten die onze regio die nu de Belgische Staat huisvest, steeds heeft gekend.

Jacob van Artevelde moet gezien worden als het symbool van het oude Vlaanderen dat een financieel centrum was in de Middeleeuwen en in het centrum van de West-Europese beschaving lag. Van Artevelde verzamelde de Vlaamse steden in hun strijd voor het recht om handel te drijven. Ook in de andere gebieden van het hedendaagse België heerste steeds dezelfde geest.

Die gedachte van autonomie en opstandigheid vormt ook de basis van het bloedige burgerverzet dat de bevolking van de Nederlanden heeft gevoerd tegen de Spaanse vorst in de godsdienstoorlogen van de zestiende eeuw, op het einde waarvan Spanje uiteindelijk de autonomie van Holland moest erkennen. Het liberale Holland is grotendeels door Zuidelijke Nederlanders gebouwd, en het zijn die ideeën waarop later de Verenigde Staten zijn gebouwd.

#7912

wimadrid

donderdag, 28 april, 2005 - 20:34

 

Zijn jullie allemaal schizofreen? Diskussies over een wedstrijd, op touw gezet door vlaamse instellingen, waar Vlamingen uitgenodigd worden om de "de grootste belg" te kiezen?

VRT en RTBF geraakten niet eens akkoord om dat gezamenlijk te doen.

Logisch.

Elk volk heeft zijn eigen idolen.

Ik hoop dat er geen van mij de top tien halen.

#7916

Leo Norekens

donderdag, 28 april, 2005 - 22:15

 

Even op Google gekeken.

De titel is eigenlijk Grieks, en luidt "Morias Enkomion"

(mu-omega-rho-iota-alfa-sigma

epsilon-gamma-kappa-omega-mu-iota-omikron-nu)

Foute transcriptie zorgde dat de hoofdletter Sigma van MORIAS wijzigde in een Latijns klinkende AE-uitgang

De ondertitel is "id est stultitiae laus Desiderii Erasmi Roterodami Declamatio" (Latijn dus)

Encomium is dus een latinisering van het Griekse "enkomion"

Moria : Grieks voor zotheid

Die Griekse titel is blijkbaar een knipoog naar Thomas *More*, aan wie het werk opgedragen was.

http://www.fh-aug...

http://www.answer...

#7918

Leo Norekens

donderdag, 28 april, 2005 - 22:41

 

Aanvulling:

MWRIAS EGKWMION (kopieer in Word en wijzig lettertype in Symbol voor het Griekse letterbeeld)

is dus een woordspeling:

1. Lof der Zotheid

2. Hulde aan (Thomas) More

#7922

Eric Jans

vrijdag, 29 april, 2005 - 03:09

 

Vergeet niet dat Erasmus (1516) de 'Griekse Bijbel' heeft uitgegeven met in het voorwoord van die uitgave een oproep om dat werk in alle mogelijke volkstalen te vertalen... waar Luther 1 jaar later mee zou uitpakken! De Bijbel in het Duits.

Erasmus noemde zich een christelijk humanist.

De Roomse kerk werkte tot dan met de 'Vulgaat', een Latijnse Bijbelversie waar 'latere' teksten in waren opgenomen, die voor Erasmus niet tot de samenstelling van zijn Griekse oorspronkelijke teksten behoorden.

Deze 'daad' van Erasmus heeft onmeetbaar grote gevolgen gehad voor Europa en de hele wereld, natuurlijk.

Maar ik hoop niet dat Erasmus tot 'grootste Belg' gekozen gaat worden. Hij verdient beter.

#7923

Outlaw Mike

vrijdag, 29 april, 2005 - 03:53

 

@Daan: daarstraks had ik toch iets beter moeten kijken, u had het ook al opgemerkt.

@Pieter Cleppe: akkoord voor Van Artevelde: de gaten in die lijst en waarmee ze dachten die op te vullen zijn echt ongelooflijk.

@Leo Norekens: dank u, vandaar komt het dus.

#7938

dof

vrijdag, 29 april, 2005 - 12:10

 

lvb: "je bedoelt wellicht dat de breedtegraden genummerd werden van 0 tot [3]59, te beginnen met 0 aan de zuidpool?"

Kijk nog eens goed naar de kaart, en de orientatie van Long Island.

#7940

LVB

vrijdag, 29 april, 2005 - 12:55

 

@dof: OK, je hebt inderdaad gelijk.

#7941

LVB

vrijdag, 29 april, 2005 - 13:01

 

@dof: volgens Wikipedia was het Ptolemaeus die de nulmeridiaan op El Hierro definieerde, omdat dit het meest westelijke punt was van de toen bekende wereld, zodat alle toen gekende plaatsen een positieve lengtegraadpositie zouden hebben (vermits men toen niet wist dat de aarde rond was, kon men toen (tweede eeuw AD) nog niet met 360 graden werken om plaatsen ten westen van de nulmeridiaan toch een positieve waarde te geven.

#7942

dof

vrijdag, 29 april, 2005 - 15:34

 

lvb: "vermits men toen niet wist dat de aarde rond was"

Erathosthenes had reeds een vrij nauwkeurige schatting voor de omtrek van de aarde in 220 VC. Dat was ook de reden dat men Columbus eerst wandelen stuurde: men wist de correcte omtrek van de aarde. Columbus is dan beginnen prutsen met eenheden en verschillende soorten mijlen door elkaar halen om een veel kleiner resultaat te bekomen.

#7950

Briggs

vrijdag, 29 april, 2005 - 19:56

 

Ik voel mij beledigd...Belg ? no way. Nederlander ? HELL NO.

Ik ben een Brabander & Vlaming.

Dat verhofstadt een Belg is wisten we al langer...misschien daarom dat hij machtsgeil aan zijn stoeltje blijft hangen anders vliegt hij subito presto voor een lange tijd in de oppositie ( ;op)

#7952

Eric Jans

vrijdag, 29 april, 2005 - 20:58

 

Nog zo'n leuk spelletje:

"Wer ist ihrer meinung nach der grösster Belgiër"

Rufen sie bitte an beim 'Belgischen Rundfunk' (BRF) in Eupen.

Viel Spass!

Haaahahahaaaa!

Nog even en we hebben 3 grootste Belgen!

Zoiets doet mijn Vlaamse hart nu goed:

België, het land dat geen land is.

Tip van de dag:

Eéndracht maakt dat je lacht! / Union fait la farce!

Ik vind dat de 'Grootste Belg' een Duitstalige Belg moet zijn. Wie kent er 'nen Duitstalige Belg?

Ofwel Adolphe Sax. Voor mij zéker de grootste waal.

#7953

Eric Jans

vrijdag, 29 april, 2005 - 21:05

 

Een ideale compromis-Belge figuur is 'Adrien de Gerlache': was Waal, noemde zijn boot 'de Vlaanderen' omdat hij onenigheid had met Leopold II die hem - in tegenstelling tot de NL koningin geen cent gunde), die hem liever op expeditie naar Congo had zien gaan. De Gerlache bereikte als eerste de Zuid-Pool en overwinterde daar.

#7954

Eric Jans

vrijdag, 29 april, 2005 - 21:09

 

Niet waar hoor! Flauw graptje!

Hoewel: dat van die onenigheid en de Hollandse koningin is waar.

Er ligt vandaag een 'Vlaanderenbaai' en een Julianabaai aan de Zuidpool.

(Zijn boot heette de Belgica, dacht ik)

#7962

Outlaw Mike

zaterdag, 30 april, 2005 - 10:48

 

"De Gerlache bereikte als eerste de Zuid-Pool en overwinterde daar."

Eric Jans, u bedoelt ongetwijfeld dat hij als eerste in het Zuidpoolgebied overwinterde. De eerste die de Zuidpool bereikte was natuurlijk Amundsen.

Maar, hoed af, inderdaad, voor Adrien de Gerlache. Hun schip heette inderdaad de Belgica (ik meen dat de huidige "Belgica", het Belgisch oceanografisch onderzoeksschip, deel uitmaakt van de Belgische marine) en ik heb het relaas gelezen van hun overwintering. Iedereen werd ziek en depressief en er stierf een wetenschapper (Danco, maar daar ben ik niet zeker meer van) en een tijdlang werd er zelfs gevreesd voor het leven van De Gerlache zelf. Er sloeg, nog voor de overwintering, ook een matroos van Oostenrijkse origine overboord in een zeeengte tussen het Antarctische "vasteland" en een eiland, en die zeeengte noemt nog altijd de Wiencke Straat.

En Leopold II had inderdaad behoorlijk wat onenigheid met de Gerlache, alhoewel zij elkaar vlak voor de afvaart toch nog een uur gesproken hebben.

#7997

matthias storme

maandag, 2 mei, 2005 - 15:54

 

Het reglement is natuurlijk zo opgesteld dat de enige echte grootste uit onze vaderlandse geschiedenis wordt geweerd: de pater patriae, Willem van Nassauwe alias van Oranje. Dat is niet omdat hij niet in de Zuidelijke Nederlanden zou geboren zijn of er grotendeels hebben gewoond - hij bracht veruit het grootste deel door in Brabant - Diest en Brussel - zodat zelfs de kritieke op Erasmus in zijn geval niet opgaat. Neen, men heeft speciaal nog een uitzddneringsartikeltje in het reglement gezet om hem te weren: iemand die aan alle criteria voldoet wordt er toch uitgegooid indien hij een determinerende rol heeft gespeeld in de totstandkoming van een andere staat. Dat was bedoeld om Oranje eruit te gooien.

Nonsens overigens, want Oranje heeft geen andere staat opgericht, maar onze staat. Het is in Brussel dat hij tot ruwaard van Brabant werd verkozen. Het is in de Zuidelijke Nederlanden dat de Staten-generaal vergaderde en de opstand werd voorbereid. Hij is met andere woorden de oprichter van een onafhankelijke Belgische staat (in het Latijn Belgicus genoemd, in het Nederlands Nederlands), waarvan de zuidelijke helft jammr genoeg door Spaanse troepen werd bezet.

#8002

Leo Norekens

maandag, 2 mei, 2005 - 20:51

 

Wel potverdraaid!

"figuren die misschien wel voldoen aan de vorige drie regels, maar die in een andere staat dan de onze gestalte hebben gegeven, zoals Clovis (weliswaar geboren in Doornik), Willem I (heel lang in België gewoond) of Napoleon (erg actief geweest in België)"

Zo staat het op degrootstebelg.be

Dat ze uitdrukkelijk aan Clovis denken, en de in Gent geboren Keizer Karel V vergeten in de oorspronkelijke lijst van 100 te plaatsen (klopta?), is ook nogal bizar.

Dat Napoleon zelfs maar genoemd wordt (en enkel uitgesloten wordt omdat hij Frankrijk "gestalte gaf"), is gewoon onnozel. Dan zijn Albert Einstein en Karl Marx ook Belgen (ook "erg actief geweest in België")…

En , ook erg actief geweest in Ardooie, maar die gaf natuurlijk Duitsland gestalte. De stommerik, anders was hij nu misschien wel Grootste Belg…

Overigens, voor de taalliefhebbers, een zeer interessant artikel over de vraag "hoe praatten ze?", en dan gaat het ondermeer over Willem van Oranje en over Desiderius Erasmus, vind je hier: http://www.janstr...

(Dat Geert Geerts zijn eigen naam vertaalde als Desiderius (Latijn) Erasmus (Grieks), omdat hij ten onrechte meende dat "Geert" afgeleid was van "begeren", dat was ook nieuw voor mij.)

#8019

Leo Norekens

dinsdag, 3 mei, 2005 - 10:15

 

"erg actief geweest in Ardooie", dat ging natuurlijk over de jonge Adolf H. (Hij viel even weg uit mijn tekst)

Had hij geweten dat hij als dusdanig in aanmerking kwam voor De Grootste Belg, dan had hij Duitsland wellicht geen gestalte gegeven.