Oplossing prijsvraag (3)

De man op de foto's en in het filmpje was Albert De Vleeschauwer, minister van koloniën in de Belgische regering-Pierlot, tijdens de Tweede Wereldoorlog in ballingschap te Londen. Officieel was zijn voornaam Joseph-Albert, maar hij gebruikte steevast Albert. Het filmpje komt uit een aflevering uit de Canvas-reeks "Histories", die begin 2002 werd uitgezonden. De film, waarin hij het strategisch belang van Belgisch Congo voor de Amerikaanse oorlogsindustrie in de verf zet, was gemaakt in Londen en bestemd voor een Amerikaans publiek.

Er kwamen 14 inzendingen binnen op de prijsvraag. Tien inzenders wisten dat het om De Vleeschauwer ging. Maar ik had wel uitdrukkelijk naar de voornaam en de achternaam gevraagd, waarbij ik zowel "Albert", "Jozef", "Joseph" als "Joseph-Albert" had goed gerekend. Slechts acht inzendingen gaven zowel een voor- als een achternaam. Slechts vijf inzenders konden de achternaam ook nog correct schrijven, maar dat zie ik door de vingers.

De acht juiste inzendingen kwamen van Pascal Van Hecke, Thomas Cordie, Peter Dirix, Leo Norekens, Jonas Riemslagh, Jan Paesen, Erik De Graeve en Johan Van Schelvergem. Bij de foutieve inzendingen werden Charles-Ferdinand Nothomb, August De Schrijver, Dries Dequae en Leopold II als oplossing gegeven. Ik had bij het opgeven van de prijsvraag niet vermeld wat de prijs zou zijn. Dat is deze keer het boek van de Nederlandse politicus Geert Wilders, "Kies voor Vrijheid". Om de winnaar te bepalen werd via www.random.org een getal tussen 1 en 8 gegenereerd, en dat was 2. Thomas Cordie is dus de winnaar, hij krijgt het boek eerstdaags thuisbezorgd.

Hierna volgen nog wat merkwaardige historische details over Joseph-Albert De Vleeschauwer.


FLAMINGANT NAAR LONDEN, WALEN NAAR VICHY
De Vleeschauwer was bij het uitbreken van de oorlog onmiddellijk naar Londen gegaan, terwijl Pierlot en de meeste andere ministers zich in het Vichy-Frankrijk van Pétain ophielden. Enkel Camille Gutt, minister van financiën, was na een kort verblijf in Frankrijk ook naar Londen gegaan. Paul Belien schrijft in zijn boek "A Throne in Brussels" het volgende over De Vleeschauwer:

De Vleeschauwer, die tot de flamingante groep binnen de Katholieke Partij behoorde, was de enige minister die na de invasie naar Engeland gegaan was in plaats van naar Frankrijk. Hij had zijn persoonlijke diensten aangeboden aan Churchill, plus de rijkdommen van de Belgische kolonie. Churchill had gegrapt: "Het is goed dat je Congo hebt meegebracht, want alleen ben je nogal mager". [...] Het Britse ministerie van buitenlandse zaken probeerde om Pierlot en Spaak van Vichy naar Londen te krijgen, omdat het wat Franstalige Belgen nodig had. Volgens Roger Makins, de leidende ambtenaar voor Belgische Zaken in Whitehall, was het 'totaal onaanvaardbaar' dat de regering van Vrij België in Londen 'zou bestaan uit een Jood en een Flamingant, zonder één enkele Waal'.

Maar Pierlot en Spaak hadden liever naar België teruggekeerd. Pas nadat ze drie maanden lang vergeefs gewacht hadden op de toestemming van Leopold III om naar België terug te keren, reisden ze tegen hun zin naar Londen.

LEOPOLDIST
Merkwaardig is wel dat Albert De Vleeschauwer door zijn vroege vertrek naar Londen in aanvaring kwam met koning Leopold III, maar na de oorlog als laatste Leopold III trouw bleef. Paul Belien schrijft hierover in hetzelfde boek:

Leopold was bereid om te vechten voor zijn troon. Maar de regering wou geen burgeroorlog. Met uitzondering van één enkele minister, Albert De Vleeschauwer, de 'Flamingoth' van de Londense oorlogsregering, vroegen alle ministers de koning om af te treden. Als hij niet zou aftreden, zouden zij ontslag nemen. In zijn mémoires schrijft de koning dat de christen-democraten hem smeekten om niet publiek bekend te maken dat het de CVP was die hem de kroon afnam. "Eén van hen, Theo Lefevre, vroeg mij zelfs op zijn knieën om de CVP niet de schuld te geven. Deze heren hadden over mijn lot beslist, maar weigerden om er in het openbaar de verantwoordelijkheid voor op te nemen".

BARON DE VLEESCHAUWER VAN BRAEKEL
Albert De Vleeschauwer heeft nog om een andere reden mijn aandacht getrokken. In 1993 en 1994 deed ik wat genealogisch opzoekingswerk naar mijn stamboom. Ik zocht daarbij niet alleen naar mijn voorouders en hun afstammelingen, maar ook naar andere mensen die de naam "Van Braekel" droegen. Toevallig stootte ik daarbij op Albert De Vleeschauwer. Die werd in 1954 in de adelstand verheven, en kreeg de titel van baron, die in zijn geval overdraagbaar was op zijn kinderen en kleinkinderen. Aangezien edellieden vaak een dubbele naam dragen, vond De Vleeschauwer het een goed idee om zijn naam te veranderen in "de Vleeschauwer van Braekel". Hij was namelijk geboren te Nederbrakel. Hij deed daartoe een aanvraag in 1954, die werd ingewilligd bij koninklijk besluit van 28 juli 1960. Waarom verliepen er zes jaar tussen aanvraag en toestemming? Er was een negatief advies gekomen van de procureur-generaal bij het Hof van Beroep te Brussel, en van de minister van Buitenlandse Zaken. De Vleeschauwer had "immers geen bijzondere verdiensten met betrekking tot de gemeente Nederbrakel". Maar na lang en veel aandringen krijgt de baron toch toestemming. Prompt komt er een formeel bezwaar van graaf de Lalaing, telg van een oud adellijk geslacht wiens voorouders van 1436 tot 1619 eigenaar waren van de gronden van Nederbrakel. Als iemand het recht zou hebben om als edelman de naam "van Braekel" te dragen, dan was hij het wel, voerde de Lalaing aan. De toestemming wordt na veel juridisch getouwtrek weer ingetrokken. De baron gaat in beroep bij de Raad van State, die hem in 1978 gelijk geeft. Te laat, want Albert De Vleeschauwer overleed op 24 februari 1971. Zijn kinderen en kleinkinderen dragen vandaag nog steeds de naam "de Vleeschauwer van Braekel".


Belgisch Staatsblad, 6 augustus 1960.