Sint-Maarten en Sinterklaas

Toch was het oorspronkelijk niet Sinterklaas, maar wel Sint-Maarten die in ons land als kindervriend bij uitstek gold. In de streek rond Aalst viert men op 11 november, de dag dat Sint-Maarten begraven werd, nog altijd zijn feest. Kinderen gaan dan met zelfgemaakte lampions van deur tot deur om te zingen in ruil voor snoepgoed.

"Net dat gegeven heeft Sint-Maarten bij het grote publiek de das omgedaan", weet Bart Lauvrijs. Hij is docent volksdevotie en de auteur van Het Feestenboek voor de Jeugd, waarin hij de oorsprong en betekenis van verschillende feesten bespreekt. "Omdat Sint-Maarten op straat gevierd wordt, vond de bourgeoisie in onze contreien dat feest niet chic genoeg. Zij vierden hun feesten vooral binnenshuis en daarvoor is Sinterklaas veel meer geschikt. Dat maakt dan ook dat Sinterklaas vanaf 1945 Sint-Maarten stilaan verdrongen heeft als kindervriend.

Inge Bosschaerts in Het Nieuwsblad, 18 november 2007

Reacties

#55741

Nicolas

 

En waarom kwam Sinterklaas dan voor in New York, rond de zeventiende eeuw bij de "Dutch".

#55749

isaiah

 

Ik dacht dat Sint-Maarten vooral gevierd werd op plaatsen waar een Sint-Martinuskerk te vinden is. Dat geldt bvb. voor Aalst, maar ook voor de streek rond Ieper, waar men naar verluidt ook Sint-Maarten (en niet Sinterklaas) viert. Het is in elk geval onjuist dat vandaag kinderen met Sintemaarten van deur tot deur zouden gaan: in feite gebeurt met Sint-Maarten net hetzelfde als met Sinterklaas, alleen op een andere datum.

#55772

Björn Roose

 

Het feest van Sint-Maarten is één van de "lichtfeesten" in een serie die loopt vanaf "Halloween" (Samhain) tot en met "Maria Lichtmis". Het feest is gebaseerd op de herdenking van Martinus van Tours, maar is ook verbonden met de Keltische en Germaanse gebruiken die hier eerder al leefden.

De datum van 11 november wordt eigenlijk onterecht verbonden aan Martinus van Tours. Die is namelijk wel begraven op 11 november, maar stierf rond de 8ste van diezelfde maand. De naamdag van een heilige wordt normaal gezien altijd "geplaatst" op zijn sterfdag of de dag van zijn heiligverklaring. Wellicht is in de keuze voor 11 november dus een andere invloed aan het werk geweest, een invloed die wel eens meer speelde bij het vastleggen van kerkelijke feestdagen: de heidense. 11 november is namelijk ook het Keltische Alfmaent. Die Alfmaent is het tweede deel van Samhain, dat in de nacht van 31 oktober op 1 november (de overgang van oud naar nieuw bij de Kelten) wordt gevierd met een groot feest ter ere van Wodan. De Alfmaent (wat klinkt als de elfde van de maand) is een slachtfeest, wat zich weerspiegelt in het, onder andere in de streek van Venlo, traditioneel slachten van een varken of een "Maartensgans" op die 11de november.

11 november staat ook even ver van Kerstmis (Joelfeest) als Aswoensdag van Pasen (Ostara), zijnde zes weken. Dat was in sommige streken ook de duurtijd van de advent, die mogelijk een heidense gewoonte volgde om vanaf 1 november tot twaalf weken later (2 februari, Maria Lichtmis) een serie "lichtfeesten" te vieren.

Sint-Maarten wordt inderdaad ook gevierd in West-Vlaanderen, niet alleen rond Ieper, maar ook in de streek rond Diksmuide, Torhout, enzovoort. Het wordt bovendien nog steeds op straat gevierd met de zogenaamde "bietenstoeten".

In die bietenstoeten wordt een lampje voortgedragen in een uitgeholde biet, wat op zich weer de oorspronkelijke (ook in Ierland voorkomende) versie van de uitgeholde Halloween-pompoen is.

De Sint-Maartensviering is dus van oorsprong een stuk ouder dan Sinterklaas. Al zou ook Sinterklaas gevierd worden op een oorspronkelijk heidense feestdag. De calvinisten probeerden de uit Oost-Europa overgekomen viering trouwens ooit af te schaffen wegens het bevatten van teveel heidense elementen.