De drukpers kan de economie nog verder ten gronde richten

Economen, commentatoren en centrale bankiers van over heel de wereld lijken er geen graten in te zien dat de drukpersen zoveel vers geld in de economie pompen als nodig is om het kreupele systeem overeind te houden. Is het terecht dat alle financiële orthodoxie in de prullenmand gaat?

Oorzaak zeepbel: inflatie.
Inflatie is een zwakke indicator van wat er ten gronde fout gaat in de economie omdat de prijsschommelingen altijd reacties van de markt zijn op wat er reeds eerder is scheefgegroeid. Bovendien verzwakken de autoriteiten deze indicator nog door vooral te kijken naar de consumptieprijzen. Wanneer de consumptieprijzen dankzij de goedkope invoer uit China stabiel blijven, laten de centrale banken toe dat de commerciële banken voluit de kredietmultiplicator doen werken. Maar juist daardoor is de geldvoorraad in de euro- en dollarzones de voorbije jaren spectaculair gestegen. De centrale banken hadden dit wel degelijk kunnen tegenhouden, bijvoorbeeld door de reserveverplichting op deposito’s sterk te verhogen en door zelf hoge intresttarieven aan te rekenen. Toch is hun verantwoordelijkheid voor de huidige crisis niet verpletterend. Zij stonden immers onder grote politieke druk van álle belangengroepen. Ook de zogenaamde specialisten bleven continu roepen dat de centrale banken de prijsstabiliteit niet als heilig huisje mochten beschouwen en dat ze de economie ‘meer zuurstof’ moesten geven. De centrale banken staarden zich inderdaad blind op de inflatiecijfers, maar dat was fout om de tegenovergestelde reden dan bijvoorbeeld Prof. Paul De Grauwe de voorbije jaren dacht. Door te focussen op de prijsevoluties, maakten de centrale banken zich onvoldoende zorgen over de gevaarlijke inflatie in de oorspronkelijke betekenis van het woord: het inflateren van de geldvoorraad.

Dit creëerde bij alle marktspelers een illusie van rijkdom waardoor de verkeerde bestedingen en investeringen gebeuren. Bestedingen en investeringen die dan achteraf veel minder waard blijken te zijn in vergelijking met de dringende aankopen, de welvaartsverhogende innovaties en de ecologische technologieën waarvoor onvoldoende kapitaal kan worden gevonden. Want zeg nu zelf, als je plotseling de thuisverpleging van je moeder niet meer kunt betalen, dan was je aanschaf van een Porsche tijdens de hoogconjunctuur misschien niet zo’n goede zet.

Hoe ontsnappen aan het onvermijdelijke?
Eenmaal de illusie van rijkdom verdwijnt, gaan zowel de gezinnen als de bedrijven over tot paniekverkopen om aan liquide middelen te geraken. Het is de kater na de roes. Maar omdat de roes zo lang geduurd heeft, zijn we eraan verslaafd. Na de roes wil de verslaafde direct naar een hogere dosis grijpen. In die fase zijn we nu beland. Opdat de herverkoopwaarde van onze verkeerde aankopen (aandelen, huizen, Porsches) niet te snel in prijs zouden zakken willen we snel een nog veel hogere dosis vers geld in het systeem . Niemand schijnt daar nog aanstoot aan te nemen. De argumenten zijn de volgende: Hoewel de bedragen ter versterking van de kapitaal- en reservebasis van de banken duizelingwekkend zijn, zal dit weinig effect hebben op het gemiddelde prijspeil omdat de banken bang zijn, nog vele putten zullen moeten vullen en daarom karig zijn met het verstrekken van nieuwe kredieten. In deze fase is het zelfs mogelijk dat de geldvoorraad daalt omdat er nog duizelingwekkender bedragen aan slechte kredieten worden weggevaagd. Bovendien durft niemand het alternatief van een catastrofale kettingreactie van falingen te contempleren.

Toch zijn dit geen sluitende argumenten. Geld bijdrukken is altijd een aanslag op de tegoeden en het inkomen van de financieel gezonden. Men kiest ervoor om de slechte banken en daarmee ook de slechte industrieën overeind te houden en daarmee de oververhitting (de tekorten aan arbeid en kapitaal) in de gezonde sectoren in stand te houden. Men hoopt dat er desondanks toch net voldoende reëel kapitaal zal overblijven voor de gezonde sectoren zodat zij ondanks felle financiële en fiscale discriminatie toch nog net op tijd de economie weer zullen aanzwengelen. Duurzame groei kan immers niet komen van de slechte bankiers en industriëlen die nu aan het infuus liggen. Heel de politiek van geld bijdrukken, staatsgaranties verlenen en het verhogen van de staatsschuld is dus gebaseerd op de verwachting dat de gedupeerden van deze politiek op tijd met de nodige geniale productie- en productinnovaties op de proppen zullen komen om de negatieve spiraal te doorbreken.

Wat als dit niet lukt? Dan moeten de sectoren van de toekomst vanuit een nog slechtere startpositie aan de heropbouw beginnen. Want inmiddels hebben niet alleen gezonde banken, maar ook hele staten hun lot verbonden aan de slechte banken. Hoeveel generaties zal het duren om daar weer bovenop te geraken? Hadden we dan toch niet beter voor de hevige, maar kortere pijn gekozen?

Martin De Vlieghere