Mondelinge vragen

Zondagavond keek ik naar "Mondelinge vragen", het verkiezingsprogramma van de VRT waarbij gewone burgers vragen mochten stellen aan de drie Vlaamse kandidaat-premiers. Dit debat vond ik vooral interessant om de redenaarskunst van de drie sprekers te vergelijken. Nog maar eens bleek dat Guy Verhofstadt een geboren redenaar is. Terwijl Leterme en Vande Lanotte spraken op een manier die men in Nederland "regententaal" zou noemen, sprak Verhofstadt op een manier die boeide. Je kon het ook merken aan de reacties van de vragenstellers: bij Leterme en Vande Lanotte pruttelden die regelmatig tegen, maar bij Verhofstadt leek het wel of hij zijn vragenstellers gehypnotiseerd had. Ze knikten heftig van ja, behalve één dame die een vraag had gesteld over de opwarming van de aarde, en die van geen ophouden wist. Die was blijkbaar al eerder gehypnotiseerd, door Al Gore. Hoe Verhofstadt het doet? Een juiste combinatie van intonatie, kadans, enthousiasme en non-verbale expressie. De premier leek nochtans wat vermoeider dan gewoonlijk: donkere wallen onder de ogen, en een licht-hese stem die een paar keer bleef stokken. Zijn slotwoord, waarin hij de burgers bedankte om de kans die ze hem gegeven hadden om acht jaar premier te zijn, was meesterlijk.

Tijdens het luisteren naar Yves Leterme herinnerde ik mij de laatste christendemocraat die aan het redenaarstalent van Verhofstadt kon tippen: Leo Tindemans, en dat is inmiddels toch al meer dan een kwarteeuw geleden. Leterme spreidde dossierkennis tentoon, maar kwam grijs, wollig en saai over. En dat is nog eufemistisch uitgedrukt, want op sommige momenten dacht ik: slaapverwekkend. Als ik Leterme's spin doctor was, dan zou mijn eerste advies zijn: zet die bril terug op, dat sluit beter aan bij je imago. En nu we het toch over brillen hebben, aan Verhofstadt zou mijn advies zijn: zet die Hugo-Claus-lassersbril af en zet dat ziekenfondsbrilletje met die ronde glazen uit je jonge jaren terug op, dan zie je er meer uit als een visionair in plaats van als een lassende loodgieter.

En Vande Lanotte? Die was soms een ietsje te academisch in zijn antwoorden. Hij komt pas echt op dreef als hij uitgedaagd wordt, als de vragensteller hem tegenspreekt. Dan verlaat hij zijn ex-cathedra-rol en wordt hij begeesterend. Echt boeiend werd het debat pas toen iemand een vraag stelde over de toekomst van de pensioenen en de sociale zekerheid. Pas dan kwam er vuur in het betoog van Vande Lanotte, toen hij uitlegde dat het behoud van de sociale zekerheid mogelijk is, maar enkel als we erin slagen om meer mensen aan het werk te krijgen. Op zich een boeiend onderwerp, maar ik vraag me af wanneer de eerste Belgische politicus zal opstaan die, in plaats van steeds te herhalen hoe we onze sociale zekerheid kunnen "behouden", zegt dat er een "andere" sociale zekerheid moet komen als we "een" sociale zekerheid willen behouden.

De vragenstellers waren vermoedelijk goed gecoacht en vooraf gebrieft, want ze trokken zich goed uit de slag, verwoordden hun vragen kernachtig en praatten snel. De VRT moet wel eens de synchronisatie van dat grote scherm dat in de studio hangt nakijken, want het beeld loopt daar zowat een seconde achter, en dat komt raar over als je dat scherm in beeld ziet komen.

Blijft het feit dat deze debatformule, die op 3 juni nog eens herhaald wordt met een "Groot Debat" waarin dezelfde drie figuren met elkaar in debat gaan in plaats van met de burger, de drie traditionele partijen bevoordeelt. Kleinere partijen (N-VA, Spirit, Lijst Dedecker, PVDA) of die ene partij die op alle beleidsniveaus in de oppositie zit (Vlaams Belang) komen in deze formule niet aan bod. Gezien het belang van deze formule binnen de totaliteit van de verkiezingsdebatten op de VRT, is het betwistbaar of de verkiezingsverslaggeving van de VRT überhaupt wel "fair and balanced" is.