Vakbonden en rechtspersoonlijkheid

Ingezonden door LVB op 2005-07-08 00:20

Annemie Van de Casteele
Annemie Van de Casteele
De machtigste organisaties in België zijn ongrijpbaar voor het gerecht. Politieke partijen en vakbonden hebben namelijk geen rechtspersoonlijkheid. Als "feitelijke verenigingen" bestaan ze niet voor het gerecht, en moeten ze aangepakt worden via hun bestuursleden of, zoals in het racismeproces tegen het Vlaams Blok, via nevenorganisaties die wel rechtspersoonlijkheid hebben. Senator Annemie Van de Casteele (VLD) heeft nu een wetsvoorstel ingediend dat vakbonden verplicht om zich te structureren als een rechtspersoon, wat in de praktijk meestal zal neerkomen op een VZW-structuur. "Als bedrijven transparant moeten zijn, dan de vakbonden ook", zegt ze, en ze wijst erop dat de ongrijpbaarheid van de vakbonden een anachronisme is. VLD en MR steunen het voorstel, de christelijke vakbond is woest. Het wetsvoorstel van Van de Casteele lijkt kansloos, want socialisten, christendemocraten en groenen zullen vrijwel zeker tegen stemmen. Toch heeft het voorstel de verdienste om de problematiek nog eens onder de aandacht te brengen. Terwijl de vakbonden zelf voortdurend pleiten voor 'ethisch ondernemen', 'eerlijke handel' en 'inspraak in het bestuur van ondernemingen', weigeren ze om zelf voor de machtspositie die ze bekleden ook de maatschappelijke en juridische verantwoordelijkheid op te nemen.


Als er bij één of andere vakbondsactie schade veroorzaakt wordt, kunnen de gedupeerden de vakbond niet voor de rechtbank dagen. Men moet de vakbondsleiders persoonlijk dagvaarden of, in het ultieme geval, alle vakbondsleden. Dat laatste kan gek of grappig lijken, maar toen begin 2000 aan het licht kwam dat de christelijke vakbond 25 miljoen euro op een Luxemburgse bankrekening had staan en de intresten op die rekeningen niet had aangegeven aan de Belgische fiscus, verklaarde een woordvoerder van de Bijzondere Belastingsinspectie (BBI) aan De Standaard dat ieder vakbondslid in theorie persoonlijk verantwoordelijk was:
In Luxemburg bestaat er geen roerende voorheffing. De betrokkene moet in ons land aangifte doen. Omdat het ACV geen rechtspersoonlijkheid heeft, kan het dat niet zelf doen. In principe is elk van de leden een stukje van de belasting verschuldigd, maar in de praktijk is dat uitgesloten.

Deze zaak noopte de Leuvense hoogleraar in arbeidsrecht Roger Blanpain tot de vaststelling dat de vakbonden veel macht hebben, maar de verantwoordelijkheid die normaal met die macht gepaard gaat, ontlopen:
De vakbonden [...] hebben in ons land een zeer machtige positie. Zij maken deel uit van honderden instellingen en comités, zoals de Nationale Bank, de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven, de Nationale Arbeidsraad, de Paritaire Comités, de arbeidsrechtbanken en hoven... De vakbonden hebben het monopolie bij het voordragen van de kandidaten arbeiders en bedienden voor de komende sociale verkiezingen. De grote vakbonden maken deel uit van de bekende socialistische en christelijke zuilen en beïnvloeden rechtstreeks de politiek in ons land. De vakbonden beheren daarenboven, samen met de werkgevers, de sociale zekerheid, goed voor zowat 1600 miljard BEF, sluiten CAO’s, die, wanneer ze algemeen verbindend worden verklaard, juridisch gelden voor alle werkgevers en werknemers van het hele land of van de betrokken bedrijfstak. Zij innen in de sectoren gelden, die paritair beheerd worden, in het kader van Fondsen voor Bestaanszekerheid. Ook die Fondsen van zijn een voorbeeld van non-transparantie.

Tegenover al die macht staat er echter geen democratische legitimering. De vakbonden hebben geen rechtspersoonlijkheid, hun leiders worden niet democratisch verkozen, de leden hebben geen inzage in de financiën van hun bond. Geen informatie aan eigen leden, daar waar de vakbonden met klem en terecht medebeheer en inspraak, met informatie, vragen aan de ondernemingen. Waarom zelf het voorbeeld niet geven?

Hier is heel wat te doen in het kader van de "nieuwe politieke cultuur": democratie, openheid en tolerantie. Mag men verwijzen naar buitenlandse voorbeelden: in de VS en het VK worden de syndicale leiders democratisch verkozen en worden de financiën bekend gemaakt. De Amerikaanse vakbonden zijn fier op hun stakersfondsen en pakken daar gretig mee uit ter gelegenheid van de onderhandelingen. In Nederland maken de vakbonden een jaarrekening bekend. In Frankrijk hebben de werkgevers en de grote ondernemingen beslist een open beleid te voeren in verband met hun beloning en deelname in de winst van het topmanagement.


Senator Annemie Van de Casteele (VLD) heeft nu een wetgevend initiatief genomen dat de vakbonden wil verplichten om rechtspersoonlijkheid aan te nemen. Haar liberale collega's Patrik Vankrunkelsven en Jacques Germaux (VLD), Berni Collas (van de Duitstalige liberale partij PFF), en Christine Defraigne en Marie-Hélène Crombé-Berton (MR) hebben het voorstel mee ondertekend.

In de toelichting bij het wetsvoorstel legt Van de Casteele meteen de vinger op de wonde. Vakbonden zijn niet zomaar verenigingen die de belangen van werknemers verdedigen. Ze hebben van overheidswege monopolies gekregen.
Vakbonden zijn in ons land erg machtige en belangrijke instanties. Alleen vakbonden mogen lijsten indienen bij de sociale verkiezingen; behalve voor kaderleden zijn « huislijsten » (van een groep werknemers buiten de vakbonden om) niet toegelaten. Alleen vakbonden mogen werknemers vertegenwoordigen op alle mogelijke niveaus. Alleen zij mogen collectieve arbeidsovereenkomsten sluiten met een of meer werkgevers; een « akkoord » dat een werkgever zou sluiten met al zijn werknemers, maar zonder handtekening van een vakbondssecretaris, heeft niét de juridische waarde van een CAO. Een CAO is dan weer nodig om een hele reeks zaken te kunnen afwikkelen die voor bedrijven belangrijk zijn, bijvoorbeeld het invoeren van flexibele arbeidsregelingen.

Het is niet overdreven te stellen dat, in tal van middelgrote en grote bedrijven, het de vakbonden zijn die beslissen wanneer er gestaakt wordt, wanneer er opnieuw gewerkt wordt en hoe (flexibel) dit verloopt. [...] Het is dan ook erg bevreemdend dat de grote en machtige instituten die de Belgische vakbonden zijn — en die beschikken over zoveel wettelijke en financiële middelen — juridisch gesproken eigenlijk niet bestaan. Men zal tevergeefs op zoek gaan naar de VZW « ABVV » of de cvba « ACV », want de Belgische vakbonden zijn steeds feitelijke verenigingen zonder rechtspersoonlijkheid gebleven. Dat regelmatig vanuit politieke, academische en werkgevershoek geopperd wordt dat het toch beter zou zijn als de vakbonden rechtspersoonlijkheid zouden aannemen is niet verwonderlijk, zeker niet na gijzelingsacties van directieleden door vakbondsafgevaardigden in bedrijven zoals Sigma Coatings of AGC Automotive in Fleurus. De vakbonden hebben deze vraag vanuit de politiek en de samenleving echter steeds resoluut van de hand gewezen.

Het ontbreken van rechtspersoonlijkheid, en de wetenschap dat vakbonden in de praktijk toch niet vervolgd worden, geeft vakbondsmilitanten het gevoel dat ze onaantastbaar zijn. De gijzelingsacties van directieleden werden inderdaad nooit vervolgd noch bestraft. De verplichting voor vakbonden om rechtspersoonlijkheid aan te nemen zou dit gevoel van straffeloosheid tegengaan, en de vakbonden op hun plaats zetten: die van verenigingen als alle andere, die nobele doelstellingen mogen nastreven, maar daarbij de wetten moeten naleven, de fysieke integriteit van personen en eigendommen moeten respecteren, en de schade die ze veroorzaken moeten vergoeden.

Reacties

#10867

VH

vrijdag, 8 juli, 2005 - 08:00

 

Historisch gezien verdedigen de vakbonden hun "ongrijpbaarheid" vooral om hun onafhankelijkheid te verdedigen. Als VZW zouden ze namelijk makkelijk kunnen worden aansprakelijk gesteld voor "schade" door vakbondsacties, en hun "stakingskas" aangeslagen zien. In essentie is een vakbond nog altijd een anti-autoritaire belangenvereniging. Er valt voor dat standpunt iets te zeggen.

Wel is het zo dat ze van die opstelling de consequenties zouden moeten dragen. In het loonoverleg, op het niveau van grote ondernemingen, in de uitbetaling van werkloosheidsvergoedingen en dgl. hebben de "erkende" (nog al zo'n officieel begrip) vakbonden een officiele rol. Dat is wat ongerijmd voor een niet-wettelijk bestaande vereniging.

Eerder dan de vakbonden te formaliseren zou je dus kunnen denken aan een tweesporen-aanpak. De actie-vakbond met zijn stakingskassen blijft feitelijk, en dus ongrijpbaar. De officiele vakbond wordt een VZW. Een typisch Belgische oplossing dus, naar analogie met de situatie bij de politieke partijen.

#10870

wouter

vrijdag, 8 juli, 2005 - 10:32

 

Van De Casteele zou best eveneens werk maken van de verplichting voor partijen om een rechtspersoonlijkheid aan te nemen. Zij hebben nog meer macht. Maar dat is wellicht nog een groter taboe.

#10873

Briggs

vrijdag, 8 juli, 2005 - 11:49

 

Politieke partijen een rechtspersoonlijkheid doen aannemen.

Er is wel een probleem.

Als je politieke partijen een rechtspersoon doet aannemen dan zijn ze gevoelig voor interventies van het gerecht.

Men zou het gerecht nog meer kunnen hanteren als instituut tegen politieke vijanden (zolang je een meerderheid hebt).

Verder zou justitie dan kunnen bepalen wat wel & niet mag...dat is ook niet de bedoeling. Iedere partij mag zijn eigen politiek programma hebben dat afwijkt tegen de huidige normen & wetten. Dat is een kerngegeven in het politiek bedrijf.

Hoeveel processen zouden er niet komen tegen de 'democraten' vanwege gesjoemel, discriminatie...maar daarbij kunnen ook nog processen komen tegen bepaalde politieke programmapunten.

Als een politieke partij het spreidingsplan (Zaventem-nachtvluchten) in haar programma inschrijft dan zie ik nog mensen klacht daartegen indienen.

Justitie-dictatuur.

#10877

bernard

vrijdag, 8 juli, 2005 - 12:18

 

Interessante kwestie.

Die overigens het domein van partijen en vakbonden ver te buiten gaat.

Weet je bijvoorbeeld dat er ook beroepsverenigingen , " Union Professionelle Reconnue " volgens de wet van 31.03.1898 ( jawel 19e eeuw ), zijn die ( overigens goed ) functioneren onder de vorm van een feitelijke vereniging.

#10878

Bema

vrijdag, 8 juli, 2005 - 12:33

 

Bij politieke partyen is het zo dat volgens mij wel de militanten kunnen vervolgd worden. De folklore van de plakploegen van vroeger is er een beetje uit, maar het was toch zo dat als een militant betrapt werd , het de party was die de boete betaalde. Dat was wel een overeenkomst tussen party en militant, geen wet.

Personen die een (mis)daad stellen kunnen dus wel vervolgd worden.

Ik begrijp dus niet waarom dat niet kan in het geval van gijzeling of beschadiging van goederen tijdens sociale conflicten.

Persoonlijke vrijheid is zowat het hoogste liberale gedachtengoed. Als iemand ervoor kiest om te staken is dat zijn persoonlijke vrijheid.

Bij gijzelingsacties, beschadiging van goederen of het hinderen van anderen (wegenbezetting e.d.) is er geen sprake meer van persoonlijke vrijheid, maar van het ontnemen van andermans vrijheid.

Een organisatie die een gijzeling organiseerd is in feite een criminele organisatie waarvan de deelnemers dienen opgepakt en de leiders de zwaarste straffen moeten krijgen.

Maar als ge bedenkt dat die PVDA-paljas (naam vergeten) destijds een currator op zijn gezicht sloeg, zomaar want die mens had met dat faillisement niks te maken, en dat dit nooit is bestraft geweest, dan weet ge hoever we staan met justitie. Zeker weet ik dat niet meer maar ik geloof dat het de onweerstaanbare drang was die hem vrijpleitte.

De voornaamste reden echter dat de vakbonden zich tegen rechtspersoonlijkheid verzetten is volgens mij het gevaar dat er teveel beerputjes gaan opengetrokken worden. Personen die onaantastbaar gemaakt worden gaan zich daar ook naar gedragen. Bij politieke partyen kan de afrekening tenminste nog gebeuren via democratische weg. (Behalve bij de VLD, daar gebeurt dat met volmachten).

De vakbondspotentaten ontsnappen zelfs aan die controle.

#10879

Briggs

vrijdag, 8 juli, 2005 - 12:39

 

d'onofrio ?

#10887

De Staat

vrijdag, 8 juli, 2005 - 15:06

 

Roberto D’Orazio

#10888

Epictetus

vrijdag, 8 juli, 2005 - 16:45

 

@VH: ik begrijp toch niet wat je bedoelt. Van wat willen vakbonden juist onafhankelijk blijven door "ongrijpbaar" te zijn? En wat bedoel je met "anti-autoritair"? Ik dacht dat het doel van de vakbonden er net in bestaat om het afsluiten van samenwerkingscontracten tussen twee personen zoveel mogelijk te onderwerpen aan politieke controle. Dat lijkt me toch entwat autoritair, ook al doen ze het, zoals steeds, voor een nobel en altruistisch doel...

#10890

Bema

vrijdag, 8 juli, 2005 - 17:44

 

Bedankt mannen, inderdaad D'Orazio.

#10913

NN.

zaterdag, 9 juli, 2005 - 11:32

 

Het is eigenlijk allemaal een kwestie van "onevenwicht" ... typisch Belgisch, de macht halen daar waar je geen recht op hebt. Zaken aan elkaar koppelen die eigenlijk niet gekoppeld mogen of kunnen worden en uiteindelijk een nefaste invloed hebben op het democratisch gehalte.

#10918

Ronaldo

zaterdag, 9 juli, 2005 - 11:55

 

Weet je waarom een blondje gordijnen voor haar PC scherm heeft? Om windows te openen :))

Kom eens kijken naar http://www.kdotv.com en have fun

#10919

Cogito

zaterdag, 9 juli, 2005 - 11:57

 

Het wordt steeds makkelijker om politiek-correcte strategieën twee uur in de wind te ruiken aankomen.

PC-typerend is het om in dit wetsvoorstel, dat er in essentie over gaat om vakbonden dezelfde of een gelijkaardige rechtspersoonlijkheid te doen aannemen als in het buitenland, de politieke partijen mee in te smokkelen, die eigenlijk met de aangehaalde problematiek niets te maken hebben en zich kunnen beroepen op andere argumenten om met de vakbonden in deze niet vergeleken te worden.

Dit maneuver moet dan ook gezien worden als een vehikel om politieke partijen rechtstreeks te kunnen verbieden.

#10922

LVB

zaterdag, 9 juli, 2005 - 12:33

 

Cogito, het wetsvoorstel van Van de Casteele zegt helemaal niets over politieke partijen. Ik heb politieke partijen zelf aangehaald in de inleiding van mijn artikel, gewoon in het kader van rechtspersoonlijkheid.

Maar als je voorstander bent van rechtspersoonlijkheid voor vakbonden, zie ik niet in waarom je tegenstander zou zijn van rechtspersoonlijkheid voor politieke partijen. Beiden zijn verenigingen met veel macht. Vanuit democratisch oogpunt moeten beiden aanspreekbaar zijn.

#10953

joppe

zondag, 10 juli, 2005 - 11:32

 

Gaan de media nu ook staan roepen en tieren dat de VLD de vakbonden wil afschaffen zoals ze dat met het VB gedaan hebben toen die het voorstel voor rechtspersoonlijkheid lanceerden?

#10955

Cogito

zondag, 10 juli, 2005 - 11:45

 

@Luc: Zonder politiek erin is het inderdaad een goed wetsvoorstel.

#10956

Briggs

zondag, 10 juli, 2005 - 12:02

 

Joppe : Ze zullen wel moeten, anders is dat discriminatie :)

#11679

waarnemer

woensdag, 13 juli, 2005 - 11:49

 

neen, Joppe! Discriminatie daar hebben "de democraten"(bij

eigen volk) nog nooit van gehoord!

#12214

waarnemer

woensdag, 27 juli, 2005 - 19:01

 

"als je voorstander bent van rechtspersoonlijkheid voor

vakbonden, zie ik niet in........"

dat zou prachtig zijn Luc. maar waarom zou verhofstadt en

zijn paarse club dan al die wetten en de grondwet "verfijnd"

hebben zodat vandaag het vlaams blok, vlaams belang noemt?

binnen enkele jaren kunnen de democraten dan misschien

diezelfde wetten terug "vereenvoudigen" om het boemerang-

effect te vermijden.

Rechtspersoonlijkheid voor politieke partijen "à la tète

du cliènt" zo heet dat!

#12404

Govaert Jan

donderdag, 4 augustus, 2005 - 14:03

 

Ik begrijp niet goed waarom de twee grote gevestigde

vakbonden ABVV en ACV zo tekeer gaan tegen dit wetsvoorstel

die tot rechtspersoonlijkheid voor hen moet leiden.

Neem nu Nederland.

In dit land zijn in de laatste 40 jaar geen enkele

noemenswaardige stakingen meer gebeurd bij de overheid

en nog minder bij de privebedrijven.

Hoe zou dit komen?

In dit land hebben alle vakbonden rechtspersoonlijkheid

En ze zijn bovendien opgesplitst per sectoren.

Dat houdt in dat in iedere ondernemingsraad

de vakbond een afgevaardigde heeft die

uiteraard de besluiten van de ondernemingsraad en bestuur

mede ondertekend.

De vakbond kan dus niet achteraf, als de

directie er bijvoorbeeld met de kas vanonder is

of het bedrijf heeft leeggemolken, zeggen

'wir haben es nicht gewusst'.

Langs de andere kant zal de vakbond gezien zijn rechtspersoonlijkheid

zich hoeden om onbesuisd een staking uit te roepen om te

tonen dat zij en niemand anders de feitelijke bazen zijn.

In Belgïe is de vakbond nog te veel vastgeroest

In de 19-eeuwse tegenstellingen tussen patronaat en arbeiders

wat met zich meebrengt dat bij gebrek aan een statuut van rechtspersoon

ze geen enkele verantwoordelijkheid moeten bezitten t.o.v. de werkzekerheid

en het voortbestaan van een bedrijf

Zodat bij het terziele gaan van een bedrijf om gelijk welke reden dan ook

zij wél kunnen zeggen zeggen 'wir haben es nicht gewusst'.

Ze hoeven zich dan verder alleen maar bezig te houden

met de afscheidspremie, brugpensioen enz van de werknemers.

Dit in tegenstelling met de vakbonden in Nederland

die wel verantwoordelijk kunnen gesteld worden.

Het zal van hen dan ook een grote ommezwaai vereisen

om de oude gewaden af te werpen en om de koudwatervrees te overwinnen

die de rechtspersoonlijk met zich gaat meebrengen.

Ik zie dit wetsvoorstel dan ook als een hulp van de wetgever aan de vakbonden

die uit zichzelf deze stap niet mogen, kunnen of durven wagen.

In verband hiermee zou men nu ook eens best werk maken

van de gelijkschakeling van de arbeiders met de bedienden

zoals het sedert de Tweede Wereldoorlog al in Japan het geval is

en waar iedere werknemer carrière kan maken in zijn eigen vakdomein

zowel technisch als administratief.

Maar dat belooft insgelijks een moeilijk geval te worden zowel voor

de vakbonden die hun corebusiness met name de arbeiders niet willen

loslaten en de werkgevers die op hun beurt de kostprijs ervan niet zien zitten.

#13511

SMEETS VALENTIN

zaterdag, 10 september, 2005 - 11:10

 

In deze materie wens ik U te verwijzen naar het Vonnis A.R. 92/9771/A + 92/13873 (22ste Kamer Rechtbank Eerste Aanleg Brussel) uitspraak 01/02/2000 (zaak gestart 1992)FOURGON+SMEETS c VSOA (Verswijfelen + DE WITTE)alsook
Arrest Hof van Beroep inzake Dhr ONGENA M (lid partijraad MR) , HERMAN Henk (buur van Eerste Minister) , VERSWIJFELEN EN DE WITTE , A.R. 2000/AR/1372 c/ FOURGON + SMEETS .
Indien U deze stukken wenst te ontvangen , ben ik gaarne bereid ze U te laten geworden . Tot op heden is het VSOA NIET bereid tot eerherstel NOCH minder tot vergoeding van de geleden schade .Van liberale vrieden moet men het hebben ???