Arbitragehof breidt bronnengeheim uit tot bloggers

Ingezonden door LVB op 2006-06-08 00:32

Het Arbitragehof heeft gisteren (7 juni) in een arrest (PDF) de discriminatie tussen bezoldigde en onbezoldigde journalisten inzake de bescherming van het bronnengeheim geschrapt.

De titel van "beroepsjournalist" is beschermd, en voorbehouden voor mensen voor wie journalistiek de voornaamste bron van inkomsten is. De wet op de bronnenbescherming, die op 17 maart vorig jaar werd goedgekeurd, beschermde echter niet alleen die beroepsjournalisten in hoofdberoep, maar iedereen die één of andere vorm van bezoldigde journalistieke activiteit uitoefent, als loontrekkende, als zelfstandige of via een rechtspersoon. Maar daarmee bleven mensen die onbezoldigde journalistieke activiteiten uitoefenen, zoals bijvoorbeeld sommige bloggers, uitgesloten van de bronnenbescherming. Op 5 maart vorig jaar schreef ik dan ook "geen bronnenbescherming voor Belgische bloggers". Ik opperde daarin dat de politieke wereld gedwee op de eisen van de lobby van de beroepsjournalisten was ingegaan. Ik schreef toen eveneens dat de wet voorbijging aan de realiteit van de nieuwe media. Het arrest van het Arbitragehof komt volledig tegemoet aan mijn bezwaren.

De vraag tot vernietiging van de discriminerende bepaling kwam van Maurice Elincx, voorzitter van de Herentse afdeling van Vlaams Belang. Elincx schrijft, aldus de tekst van het arrest, "af en toe artikelen, voornamelijk over milieuproblemen, die worden gepubliceerd in kranten of op het internet. Hij maakt daarbij soms gebruik van informatie afkomstig van bronnen die anoniem wensen te blijven. Hij meent dat hij belang heeft bij de vernietiging van artikel 2 van de bestreden wet, aangezien die bepaling hem uitsluit van een voordeel dat aan anderen wordt toegekend. Hij oordeelt dat het recht op geheimhouding van de journalistieke bronnen ook aan hem zou moeten toekomen". Hij voert verder aan dat "die bepaling ertoe leidt dat de bescherming van de journalistieke bronnen wordt ontzegd aan natuurlijke personen die geen zelfstandige of loontrekkende zijn. Hij bekritiseert eveneens het feit dat personen die niet op regelmatige wijze, maar slechts af en toe in een krant schrijven, van het toepassingsgebied van de wet worden uitgesloten, zelfs wanneer zij die artikelen schrijven om met meer succes te kunnen deelnemen aan verkiezingen".

De regering voerde ter verdediging aan dat de bronnenbescherming opzettelijk werd beperkt tot personen "die gebonden zijn door deontologische regels" en die daardoor "minder ondoordacht omgaan met informatie verstrekt door bepaalde personen". De regering meende verder dat "de bescherming van het bronnengeheim voor niet-beroepsjournalisten niet onmisbaar is om hun activiteiten te kunnen uitoefenen".

Het Arbitragehof vindt echter dat de bronnenbescherming een essentieel onderdeel vormt van de vrijheid van meningsuiting en van de persvrijheid, en dat ze dus niet beperkt mag blijven tot beroepsjournalisten. Om die reden is het Arbitragehof ingegaan op het verzoek van Elincx tot vernietiging van delen van artikel 2 van de wet op de bronnenbescherming.


Uit het arrest:

Het recht op geheimhouding van de journalistieke bronnen dient dus te worden gewaarborgd, niet zozeer ter bescherming van de belangen van de journalisten als beroepsgroep, maar wel om het de pers mogelijk te maken zijn rol van « waakhond » te spelen en het publiek in te lichten over kwesties van algemeen belang. Om die reden maakt het recht deel uit van de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid, zoals gewaarborgd in de [...] grondwets- en verdragsbepalingen. Daaruit volgt dat eenieder die journalistieke activiteiten uitoefent, uit de aangehaalde grondwets- en verdragsbepalingen een recht op geheimhouding van zijn informatiebronnen put. Door dat recht te ontzeggen aan bepaalde personen, namelijk diegenen die hun journalistieke activiteiten niet als zelfstandige of loontrekkende uitoefenen en diegenen die die activiteiten niet op regelmatige wijze uitoefenen, schendt artikel 2, 1°, van de bestreden wet de artikelen 19 en 25 van de Grondwet, al dan niet in samenhang gelezen met artikel 10 van het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en met artikel 19.2 van het Internationaal Verdrag inzake burgerrechten en politieke rechten..

In artikel 2, 1°, van de bestreden wet dienen de woorden « journalisten, dus » en « als zelfstandige of loontrekkende werkzaam is, alsook iedere rechtspersoon, en die regelmatig » te worden vernietigd.


Artikel 2 van de wet luidt na dit arrest van het Arbitragehof als volgt:
De bescherming van de bronnen als bepaald in artikel 3, genieten de volgende personen : 1° eenieder die een rechtstreekse bijdrage levert tot het verzamelen, redigeren, produceren of verspreiden van informatie voor het publiek via een medium; 2° redactiemedewerkers, dus eenieder die door de uitoefening van zijn functie ertoe gebracht wordt kennis te nemen van informatie die tot de onthulling van een bron kan leiden, ongeacht of dat verloopt via het verzamelen, de redactionele verwerking, de productie of de verspreiding van die informatie.


En wat houdt de bronnenbescherming precies in?
Art. 3. De personen bedoeld in artikel 2 hebben het recht hun informatiebronnen te verzwijgen. Met uitzondering van de gevallen bedoeld in artikel 4, kunnen zij er niet toe worden gedwongen hun informatiebronnen vrij te geven en inlichtingen, opnames en documenten te verstrekken die onder meer : 1° de identiteit van hun informanten kunnen bekendmaken; 2° de aard of de herkomst van hun informatie kunnen prijsgeven; 3° de identiteit van de auteur van een tekst of audiovisuele productie kunnen bekendmaken; 4° de inhoud van de informatie en van de documenten zelf kunnen bekendmaken, indien daarmee de informant kan worden geïdentificeerd.

Art. 4. De personen bedoeld in artikel 2 kunnen enkel op vordering van de rechter ertoe gedwongen worden de informatiebronnen bedoeld in artikel 3 vrij te geven, indien die van aard zijn misdrijven te voorkomen die een ernstige bedreiging opleveren voor de fysieke integriteit van één of meer personen, daarin begrepen de misdrijven bedoeld in artikel 137 van het Strafwetboek, in de mate zij de fysieke integriteit in het gedrang brengen, en indien de volgende cumulatieve voorwaarden vervuld zijn : 1° de gevraagde informatie is van cruciaal belang voor het voorkomen van deze misdrijven; 2° de gevraagde informatie kan op geen enkele andere wijze verkregen worden.

Art. 5. Opsporings- of onderzoeksmaatregelen zoals fouilleringen, huiszoekingen, inbeslagnemingen, het afluisteren en opnemen van telefoongesprekken mogen niet slaan op gegevens die betrekking hebben op de informatiebronnen van de personen bedoeld in artikel 2, tenzij die gegevens kunnen voorkomen dat de in artikel 4 bedoelde misdrijven worden gepleegd, en met naleving van de daarin bepaalde voorwaarden.

Art. 6. De personen bedoeld in artikel 2 kunnen niet op grond van artikel 505 van het Strafwetboek worden vervolgd als zij hun recht uitoefenen om hun informatiebronnen te verzwijgen.

Art. 7. Ingeval het beroepsgeheim in de zin van artikel 458 van het Strafwetboek wordt geschonden, kunnen de personen bedoeld in artikel 2 niet op grond van artikel 67, vierde lid, van het Strafwetboek worden vervolgd als zij hun recht uitoefenen om hun informatiebronnen te verzwijgen ».


Twee andere verzoekschriften, afkomstig van professor Luc Lamine en zijn echtgenote, die de volledige wet op de bronnenbescherming wilden laten vernietigen, werden verworpen.

In een eerste reactie laat Godelieve Vaesen, voorzitster van de Vlaamse Journalisten Vereniging, die vooral journalisten in bijberoep en amateurjournalisten verenigt, zich positief uit over het arrest van het Arbitragehof. Zij wijst erop dat ook de Raad van State er nog voor de goedkeuring van de wet in het parlement op had gewezen dat de bewuste bepaling in strijd was met artikel 25 van de Grondwet.

Enkele schrijnende gevallen uit de tijd toen de journalistieke bronnen nog niet beschermd waren: in 1985 zat Humo-journalist Martin Coenen vier dagen in de gevangenis omdat hij weigerde de identiteit van zijn tipgevers bekend te maken over een milieumisdrijf in de Antwerpse haven. In 2004 valt de politie tot twee keer toe binnen bij de Duitse journalist Hans-Martin Tillack, correspondent in Brussel voor het Duitse magazine Stern. Tillack had wanpraktijken rond zitpenningen in het Europees Parlement aan het licht gebracht. Bij Belgische bloggers is het bronnengeheim tot nu toe nog niet aan de orde geweest. In de VS was dat wel al een aantal keren het geval, o.a. toen bloggers interne bedrijfsinformatie van computerfabrikant Apple lieten uitlekken. Pas twee weken geleden besliste een hof van beroep in Californië dat de bloggers ook van de journalistieke bronnenbescherming konden genieten.

Reacties

#21562

Outlaw Mike

donderdag, 8 juni, 2006 - 01:43

 

Bronnenbescherming van bloggers dat kan me zo niet bommen, maar bescherming tout court van bloggers daar zou ik wel oren naar hebben.

#21563

I am NoName.

donderdag, 8 juni, 2006 - 07:23

 

alle begin is moeilijk ... maar toch een positieve evolutie. Weer kwalitatief hoogstaande post. Thks Luc.

#21572

Benny Marcelo

donderdag, 8 juni, 2006 - 10:46

 

''De vraag tot vernietiging van de discriminerende bepaling kwam van Maurice Elincx, voorzitter van de Herentse afdeling van Vlaams Belang''
Toch gelezen hé No Name.

#21574

NeverbeendeadReligion

donderdag, 8 juni, 2006 - 12:00

 

Er komt nog wel een artikel in de media van een journalist die schrijft over die plaatsen zeer diep onder de grond waar men in alle luxe en noodzaak is voorzien tot de natuurlijke dood en vanwaaruit het aardoppervlak zo radioactief mogelijk gemaakt wordt met atoombommen voor zoveel mogelijk overlevenden.
Met de journalist die zijn bron niet prijsgeeft voor de traditioneel gekende rede.
Op het eerste zicht lijkt dat scenario natuurlijk onmogelijk, maar niet op het tweede.

#21577

Briggs

donderdag, 8 juni, 2006 - 12:26

 

Goed. Nu nog alleen een bevestiging in de praktijk.

#21580

Willy

donderdag, 8 juni, 2006 - 13:46

 

Die beslissing van het arbitragehof is te mooi om zomaar te aanvaarden. Daar zullen de machthebbers wel een mouw aan passen, bvb door het invoeren van een soort van ethiek, door elke webmaster "verplicht" te ondertekenen. Ethiek, kompleet met stichting van een Belgische Bond van Erkende Bloggers. Met alle gevolgen van dien. Kijk maar naar de ethiek van de beroepsjournalisten, en hoe daar een loopje genomen wordt met waarheid, fatsoen, respect en verdraagzaamheid. Om op te volgen.

#21591

Benny Marcelo

vrijdag, 9 juni, 2006 - 00:29

 

Schitterend Briggs, dat noem ik nu humor. Tenminste als je reactie bedoeld was opp postje 21574 van Neverbeandeadreligion.

#21601

Eric Jans

vrijdag, 9 juni, 2006 - 09:26

 

@ NoName:

Goed, hè... die Vlaams Belanger... hij doet het toch maar, niet?

#21677

I am NoName.

zaterdag, 10 juni, 2006 - 12:59

 

@ BEMA en EJ (nog maar eens):
"Kamerlid Patrick De Groote (N-VA) had nog met twee amendementen geprobeerd om tegemoet komen aan de bezwaren van de Vlaamse Journalisten Vereniging, die naast journalisten in bijberoep nogal wat onbezoldigde vrijwilligers-journalisten onder haar leden heeft. Als zijn amendement was aanvaard, had artikel 2 van de wet er als volgt uitgezien: ..."

lees verder op http://lvb.net/item/916 (dit uit de post van vorig jaar van LVB).

Nu op de site van de nva :

"Deze week vernietigde het Arbitragehof gedeeltelijk de wet tot bescherming van de journalistieke bronnen. De bescherming van de journalistieke bronnen, zoals destijds voorgesteld in het wetsvoorstel van Bourgeois, werd in de Senaat beperkt tot de beroepsjournalisten. Toen het voorstel vanuit de Senaat als wetsontwerp in De Kamer terugkeerde, trachtte De Groote het ontwerp naar het oorspronkelijke voorstel te herstellen door twee amendementen in te dienen en hij wees de paarse meerderheid uitdrukkelijk op het feit dat de Raad van State de discriminatie van journalisten in bijberoep, freelancers of gelegenheidsjournalisten ten opzichte van de beroepsjournalisten strijdig achtte met de Grondwet.

Het arbitragehof geeft De Groote alsnog gelijk en vernietigde deze discriminatie waardoor gelijk wie in een of ander blad of op internet schrijft, zich op het bronnengeheim kan beroepen."

(sorry Luc wil hier geen reclame maken maar ... "ze hebben mij uitgedaagd").

En die "Maurice Elincx" juist "Ere wie ere toekomt!", heb ik geen probleem mee. Een dikke proficiat, Blogland en de vrijheid van meningsuiting is toch gered.

Maar dat zijn, voor zover ik het bekijk, toch wel vijgen na Pasen, niet ? Het is toch wel spijtig dat de grootste partij in Vlaanderen er in het parlement niet in geslaagd is om dat artikel "daar" tegen te houden waar zij hun grootste successen boeken !

Juist, je toont hiermee de onmacht aan van die grote partij. Ze doet niks in het parlement. Ze slaagt er niet in de andere partijen tegen te houden of druk op hen uit te oefenen. Nog niet voor zo een kleine wetswijziging.

Gelukkig hadden ze nog ergens een "betrokken partij" die achteraf de gaten kon dichten, of het zou weeral een methode geweest zijn om de VB-scribenten een peer te stoven. En dat allemaal door dat vermaledijd "cordon". Want het is dat "cordon" die ons (de VB-kiezers) al onze rechten onneemt en voorkomt dat onze "belang"-en verdedigd kunnen worden.

Maar in essentie, al eens stil gestaan bij de implicaties van dat "cordon" ? Zonder cordon had je nu het Kartel + Vlaams Democratisch Belang, en die zouden samen ruim de helft van de Vlaamse kiezers kunnen verbinden. Je zou niet meer moeten zagen en klagen.

Guido buiten ! Karel buiten ! Patrick buiten ! Freya buiten ! enzovoort. En misschien wel Jean Marie en Quickie aan de top. Het federale niveau afgebouwd of weggegomd ! De grote splitsing doorgevoerd ! De geldstromen afgebouwd ! De immigratie gestopt ! BHV definitief geregeld ! De staatsschuld op een redelijke termijn afgeboekt. De belastingen noemenswaardig naar beneden. Noem maar op ! Al wat je wil kan je realiseren. De Walen Nederlands spreken of op droog zaad ! Brussel Vlaams of geen toegang ! Al wat je maar wil ! Rolfke in het comité van de Europese regeringsleiders om Turkije uit de EU te houden, en zo ons te beschermen tegen onoverkomelijk onheil.

En extra : geen ellenlange epistels meer van een naamloze sukkelaar die nog gelooft dat hij die "Houtkappers" ooit zal kunnen overtuigen, of tot beter inzicht zal kunnen brengen. Daar is dan ook iedereen van verlost, van die ondraaglijke last, hijzelf incluis.

En dan maar bloggen over informatica, de blauwe lucht, het gras dat groeit, de vlieg die de cursor op mijn scherm volgt, de strandwandelingen, de zatte vrienden en vriendinnen, enzovoort. Volledige ontspanning, met een grote grijns op mijn gezicht ...

Dat zou toch een succes zijn, nietwaar het hele programma van het VB ineens gerealiseerd. Geen problemen meer ! Alles doorgedrukt, geen "woordbreuk" van niemand, in de Politiek en in de Blogosfeer allemaal beste vriendjes !

Dat cordon moet toch pieken. Zo jaar na jaar alle kansen voorbij zien gaan. Spijtig toch ! Maar niet opgeven ! Blijf maar geloven. Blijf maar maagdelijk ...

Nochtans dat cordon, ik kan er niet meer aan doen, het pijnigt mij, die democratische burgers, wel een miljoen allen samen, hun stem in het water, dat moet pieken. Zo volledig nutteloos zijn in het Federaal Parlement, het Vlaams Parlement, de Provincie, de gemeenten en steden, overal met de nek aangekeken, en beticht van in het "cordon" te verschuilen en dus geen verantwoordelijkheid te "willen" nemen. Erg nietwaar ! En het toppunt, zelf altijd maar in de verdediging moeten gaan en uitleggen dat het de schuld van al die anderen is, dat die anderen de grootste partij in Vlaanderen tegenhouden ! Dat die anderen zich ondemocratisch opstellen en niet willen samenwerken met die arme jongens en meisjes van het VB. Erg nietwaar ? En er niks kunnen tegen doen. De grootste partij in Vlaanderen, en op dat punt (en dus al de andere) totaal machteloos zijn !

Maar troost u, binnen ruim vier of vijf verkiezingen zal er beterschap komen.

Dan zal de opvolger van het grote Vlaamse gevaar, ("Flippo de Tweede" zoon van ?) het roer overnemen, dan zal de grote doorbraak gebeuren. Tenzij het Franky-de-Onversaagde is (zoon of kleinzoon van ...?) die - na de stille werkkracht van zijn (groot)vader, die nu al onopgemerkt tien jaar partijvoorzitter is zonder noemenswaardige nieuwe resultaten (andere dan verkiezingssuccesen) - een nieuwe richting zal aanwijzen.

Nog eventjes geduld. Gewoon : "Blijven ademen !".

Leuk dat je mij nog eens doen nadenken hebt. Dat is altijd goed voor de "grijze massa". En er eens goe mee lachen, wel dat is ook goed voor de zenuwen en om jezelf te relativeren. Echt een weertje om met een groot glas ... op je terras te zitten en alles eens met een zalige glimlach te overschouwen.

#21680

LVB

zaterdag, 10 juni, 2006 - 13:09

 

Inderdaad Noname, het arrest van het Arbitragehof brengt de bronnenbescherming in feite terug naar de oorspronkelijke bedoeling die Geert Bourgeois in 2003 (toen nog als gewoon kamerlid) had. Hij wou het bronnengeheim laten gelden voor iedereen die iets voor het publiek schrijft.

Allerlei gelobby heeft er dan voor gezorgd dat dit beperkt werd tot beroepsjournalisten. Patrick Degroote heeft dan nog geprobeerd om dat om te buigen, maar het heeft toen niet mogen baten. Nu heeft het Arbitragehof het bronnengeheim weer uitgebreid.

Men doet soms meewarig over de VS waar de lobbygroepen enorm veel macht zouden hebben, maar in Europa, België en Vlaanderen is het zeker niet beter. En het arrest bewijst dat de hoogste rechtscolleges (soms) nog in volle onafhankelijkheid kunnen beslissen.

#21696

I am NoName.

zaterdag, 10 juni, 2006 - 19:15

 

Zeer terecht Luc, maar ik denk dat heel wat mensen gewoon niet vatten waar jij "juist" over schrijft en "waarom" en de impact die je hebt.

Natuurlijk het (echte) lobbywerk op zich valt een beetje buiten de democratische controle, zeker zoals het hier (in België soms) gebeurt. Juist daarom vind ik dat "in eerste instantie" de controle moet gebeuren door die mensen van wie het hun job is (het parlement). Maar daarna is het lobbywerk zeker niet nutteloos of zonder meer "verdacht", verre van.

Het is een logisch uitvloeisel van onze beleidsstructuren en de complexiteit van onze maatschappij. Maar het lobbywerk moet transparant zijn, net zoals het parlementaire werk transparant zou moeten zijn, en de betrokkenen in alle neutraliteit zouden moeten kunnen werken (stemmen) want ze moeten in principe enkel rekenschap geven aan hun kiezers.

Spijtig genoeg is dat niet altijd het geval, zeker niet. Juist daarom vind ik dat het immobilisme moet voorkomen worden, om het systeem de kans te geven zichzelf zo snel als mogelijk te herstellen en dus bij te sturen, en de uitwassen eruit te filteren. Maar de macht ligt duidelijk niet meer waar ze zou moeten zijn. Dat is alvast duidelijk. Als men meewarig doet over de VS dan is dat omdat men de eigen situatie niet goed kent en de eigen fouten niet wil inzien, dus een vorm van retoriek om het eigen gelijk te bevestigen en niet geconfronteerd te worden met de fouten in de eigen zienswijzen, het zelfbedrog.

#21827

Glenndavid

woensdag, 14 juni, 2006 - 14:58

 

man deze blog is interessant!

de dingen die je leest! zalig!

alsof het 24/7 Canvas is!

schitterend!

#90081

Vansant Marieke

maandag, 23 november, 2009 - 16:25

 

Ja zeer intressant, bedankt aan I noname en Luc en nu de praktijk.
Eerst zien en dan zien he.
Het lezen van alles zal nog even duren, ik weet dat de kranten niet schrijven wat ze weten.
Dus het volk wordt nog steeds dom gehouden door de media.
Als er verandering komt weet ik het te zeggen maar ons dossier zwijgen ze dood, het is tegen het gerecht en dat mag blijkbaar niemand weten.
Niemand mag weten hoe corrupt deze is, niemand mag dat blijkbaar weten.
Waarom niet, wel ze durvan niet, nog steeds niet.