De zogenaamde neoliberalen en libertariërs

Het liberalisme heeft altijd een menselijk gelaat gehad. Het is maar door de zogenaamde neoliberalen, libertariërs en marktfundamentalisme dat sommigen het begrip 'liberalisme' misbruikt hebben om hun eigen nationalisme, conservatisme of racisme een geur van waardigheid te geven. Juist daarom moeten ware liberalen hun ideologie opnieuw claimen, verdedigen en al wie het liberalisme misbruikt bestrijden.

Dirk Verhofstadt op het discussieforum van Liberales, 1 september 2005

Reacties

#13286

Zeeuws

 

Oh, wat mooi. Jammer dat dit liberaal besef zo laat komt. Nadat er al die moeite gestoken is indertijd in het versassen van die nationalisten, conservatieven en wat nog (om het even wat, zullen we maar zeggen)om de VLD op die manier de grootste partij van Vlaanderen te maken. Is dit niet meer een zaak van druiven die te groen bevonden worden?

#13290

Philip Flam

 

raar dat een grondlegger van het liberalisme als adam smith, een marktfundamentalist, als verrader van het liberalisme kan gezien worden, toch ?

#13291

Cogito

 

ik vrees dat dit soort verdraaiïngen de stand tot onder de 10 % kan brengen.

#13293

Koen Robeys

 

Philippe: Je mag me corrigeren, hoor, maar ik dacht dat volgens Adam Smith de ondernemers typisch zouden proberen om markten naar hun hand te zetten (bijvoorbeeld door monopolievorming), en dat er een overheid nodig was om dat tegen te gaan. En in dat geval heb je natuurlijk geen "marktfundamentalisme" meer, aangezien je onder dat laatste, dacht ik, best verstaat dat markten altijd "vanzelf" tot het juiste evenwicht komen.

Beste groeten, Koen

#13294

Philip Flam

 

Beste Koen,

zie http://nl.wikipedia.org/wik... om te weten dat Smith zich niet echt bezig hield met overheidsinmenging als plafonds en 'floors' om een marktevenwicht te vinden.

#13296

ivan

 

Het is echter wel waar Philip dat Adam Smith géén marktfundamentalist was. Hij voorzag wel degelijk een rol voor de overheid, zeker buiten de economische sfeer. Smith zou natuurlijk wel tekeer gaan tegen een organizatie als Unizo dat wil verhinderen dat mensen kunnen gaan winkelen na een bepaald uur, om een recent voorbeeld te nemen.

Nu om op dit punt in te gaan. Wat geeft het liberalisme een menselijk gelaat? Pleiten voor bescherming (maar tegen wat?) van de handelaars door een beperking van de sluitingsuren (=overheidsoptreden) of alles vrij laten zodat handelaars zelf kunnen bepalen wanneer ze open zijn en consumenten ten allen tijde kunnen gaan winkelen (= marktfundamentalisme)?

Ik denk het tweede. Iedereen de vrijheid geven om zelf zijn dag in te delen geeft de samenleving een menselijker gelaat. Ik beweer dus dat het libertijns ideeëngoed of het marktfundamentalisme (wat dat ook mag zijn) niet noodzakelijk tegengesteld is aan een liberalisme met een menselijk gelaat. Het is niet zo simpel als Dirk Verhofstadt het laat uitschijnen.

#13297

Koen Robeys

 

Philip: We hebben nu wel een url waar Smith wordt bevestigd als voortrekker van de "vrije markt", maar dat is nu eenmaal niet wat ik ontkende. Ik druk alleen mijn verbazing uit voor het feit dat je Smith maar meteen tot "marktfundamentalist" uitriep.

Volgens mij is dat fout. In de inleiding tot zijn "Transitions to Capitalism in Early Modern Europe, 1997 (2001) maakt Duplessis een vergelijking tussen de twee "vroege commentatoren van het kapitalisme", Smith en Marx. Marx was de man die de staat zag als de uitdrukking van de onderdrukking, terwijl Smith de staat veel meer als een "neutrale" agent zag, die evenwel vaak in de handen viel van "special interests". Daarom moest de staat echter niet zozeer afgeschaft worden, als wel ingezet voor het publiek nut.

Smith was dan ook de mening toegedaan dat de staat een rol te vervullen had in de klassieke taken die liberalen nog steeds aan de staat toekennen. Interessant is daarbij Galbraiths tekst over hoe Smith ook onze standaardvlaggedragers van de welvaart in zijn kritiek betrekt:

"Corporate executives and their spokesmen who cite Smith today as the source of all sanction and truth without the inconvenience of having read him would be astonished and depressed to know that he would not have allowed their companies to exist."

Dus het lijkt me dat Smith in de vrije markt de bron zag van de welvaart, maar dat die vrije markt niet zomaar "vanzelf" ontstond, en dat er randvoorwaarden moesten zijn, waarbinnen het systeem vrij kan zijn. Of zoals in Galbraiths tekst, Smith wilde ingrijpen in tendenzen waarbij bepaalde marktspelers, waaronder bedrijven, te machtig werden en de zelf aantastingen van de vrijheid dreigden te worden.

Waarschijnlijk een beetje in analogie met de manier waarop wij allemaal alleen maar de vrijheid van de openbare weg kunnen benutten, wanneer die vrijheid zorgvuldig wordt gescheiden gehouden van de anarchie.

Ik signaleer je overigens dat de Amerikaanse en Europese overheden een uitgebreide anti-kartel en antimonompoliewetgeving onderhouden en toepassen. Dat lijkt me een toepassing van de verzuchtingen van Smith. Als het overheden waren geweest zoals Marx die zag, dan hadden ze zich natuurlijk juist verheugd in de extra winsten die monopoliekapitalisten konden boeken.

@Ivan: In mijn opinie is DE historische gebeurtenis van de laatste 2 of 3 eeuwen, de uitbraak uit het armoede-evenwicht waar de mensheid sinds het begin der tijden heeft in vastgezeten. Bovendien denk ik dat, ruwweg, het liberalisme daar een heel belanrijke oorzaak van is geweest; zij het niet noodzakelijk de enige oorzaak.

Dus het menselijk gelaat van het liberalisme lijkt me te zitten in de bijdrage die het heeft geleverd aan de stijgende materiële welvaart: je vrouw heeft niet langer 10% kans om in het kraambed te blijven; je baby heeft niet langer 20% kans om te overlijden binnen het jaar na zijn geboorte, jijzelf hebt niet langer een "levensverwachting bij geboorte" van 20 à 30 jaar, en het BNP per hoofd stijgt pakweg met een factor 100.

In vergelijking daarmee lijken me de ideologische twistjes over protectionisme, om van openingsuren te zwijgen, zodanig pietluttig, dat ik er met de beste wil van de wereld geen stof voor discussie over een "menselijk gelaat" in kan ontwaren.

Beste groeten, Koen

#13298

LVB

 

Ik heb deze uitspraak van Dirk Verhofstadt geciteerd omdat ik mij erger aan het sectarisme, het moreel absolutisme en het niet-inclusieve karakter dat ervan uitgaat. Deze zoveelste uiting van "wij zijn de ware, zij zijn de slechte" is niet van aard om de eenheid binnen de liberale beweging te bevorderen. In feite zegt Dirk Verhofstadt hiermee tegen alle libertariërs, neoliberalen en marktfundamentalisten: hoepel maar op, jullie horen niet thuis in een liberale partij.

#13302

Briggs

 

Verhofstadt Primus & Bis kunnen beter zelf ophoepelen.
Heeft er iemand naar Villa Politica gezien, gisteren ?
Amai wat is de 'Liberale' Prima donna een oud mens geworden...ik geef hem nog een paar jaar dan zal hij ineens een geslachtsoperatie ondergaan om met Vera Dua te kunnen concurreren. Beiden als Führers van dwergpartijen.

#13304

Cogito

 

Ik zie er een steen in waarmee hij wil gooien naar Novacivitas en in het bijzonder naar professor Bouckaert, maar ook anderen.
Dirk Verhofstadts uitspraken over, en interpretaties en verdraaiingen van het liberalisme zijn al jarenlang doorspekt van soms ingenieuze en geniepige dubbele bodems die het Belgicisme, de multicul en het politiek correctisme en ten allen tijde de strijd tegen de Grote Boze Wolf moeten dienen.
In deze zin is hij zelf het dus die het begrip liberalisme misbruikt.
Om te lezen dat hij niet de enige is die in dit bedje ziek is, maar dat zovelen voor hem en met hem eveneens hebben geprobeerd de term liberalisme te roven - met succes eigenlijk - van de libertariërs, die de eigenlijke echte liberalen zijn, moet DV maar eens naar Novacivitas surfen waar toevallig een artikel van Hayek staat gepubliceerd - (waarom ik geen conservatief ben) - waarin deze veel energie steekt in het semantische dispuut over de term "liberalisme".(voornamelijk in de punten 1 en 6).
DV zal daar kunnen leren dat zijn "liberalisme" er eigenlijk een is van "de gangmakers van het socialisme".

#13312

Briggs

 

Dat Stevaert de VLD nooit heeft opgeroepen om een Linkse coalitie te vormen.
hmm, sorry kwas het al vergeten...Paars.

#13316

ivan

 

Punt is Koen dat het "menselijk" karakter van het liberalisme precies zit in die dingen - markt, economische groei - waar de neoliberalen ed. zo de nadruk op leggen. Liever de onzichtbare hand van de markt dan de "dead hand" (Brink Lindsey, geweldig boek) van de staat. Wat is er minder menselijk dan de "dead" hand? Ik ga dan ook akkoord met Luc. Ik begrijp niet waarom sommigen de meningsverschillen binnen de liberale beweging zo persé op de spits willen drijven. DV vergist zich van vijand.

Overigens discussie over protectionisme is niet pietluttig aangezien precies vrijhandel zo'n belangrijke rol heeft gespeeld in de uitbraak uit het armoede-evenwicht.

#13317

Koen Robeys

 

@Ivan: je hebt natuurlijk gelijk over "protectionisme" vs. "vrijhandel"; ik heb veel te beladen woorden gebruikt als reactie op jouw puntje over "handelaars beschermen door openingsuren". Het is in dat soort onderwerpen dat ik maar weinig potentiëel terugvind om tot veel "menselijk gelaat" te komen.

Een zeer interessant boek dat ik gelezen heb (Mokyr, The Lever of Riches, Technological Creativity and Economic Progress, 1990) noemt in zijn inleiding "de" 4 bronnen van economische vooruitgang:

1. Kapitaalinvesteringen
2. Commerciële expansie (hier vinden we onze vrije handel terug)
3. Bevolkingsgroei
4. Technologische vooruitgang

Daarbij hebben (1) en (3) te lijden onder "afnemende meeropbrengsten" (en voor bevolkingsgroei zijn er zelfs negatieve terugkoppelingen, we hebben het er hier al over gehad). Om die reden, en met het links laten liggen van handel, gaat zijn boek over hoe stijgende welvaart voornamelijk een kwestie is van technologische vooruitgang.

Laten we dat nog aannemen als de keuze van een auteur. Het punt is dat er heel diverse bronnen van welvaart zijn, vrijhandel is er daar slechts één van. Daarmee probeer ik het zeker niet vlug toch nog tot "pietluttig" te maken, maar het onderwerp is toch wel heel veel breder dan vrijhandel.

Maar hier ging het er dus om te zoeken naar waar het "menselijk gelaat" van het liberalisme zit, en waarschijnlijk zijn we het eens dat het zit in de ongehoorde welvaartscreatie waartoe het in staat is.

@Luc: Ik zou VHS' opmerking kunnen interpreteren (maar ik ken geen van beide VHS-sen, ik ken ook hun politieke partij niet en nog minder de verschillende denktanks die er rond zweven: het kan er dus niets me te maken hebben.) op een manier die er betekenis aan geeft. In het bijzonder "marktfundamentalisme" lijkt me geen compliment, maar het bestaat wel. Als "fundamentalisme" altijd een dogma is, dan kan hij een oproep bedoelen om op te houden met dat dogma, en op een kritische manier de middelen te bekijken die we gebruiken. Dus zeker, pro vrije markten, maar laten we onszelf niet wijsmaken dat die "vanzelf" ontstaan, of dat die "vanzelf" alles oplossen. En dat lijkt Adam Smith ook al gezegd te hebben.

Maar ik zie je punt over "het niet-inclusieve karakter". Natuurlijk, het zou kunnen dat er inderdaad racismen of oproepen om terug naar middeleeuwse toestanden te gaan proberen zichzelf in het liberalisme naar binnen te smokkelen. In dat geval zou hij wel wat specifieker moeten zijn. Ach, misschien is hij dat ook, ik heb de moed niet dat "discussieforum van Liberales" te gaan uitpluizen...

Beste groeten, Koen

#13337

Nickonomics

 

Aan Koen Robeyns

Je citeert het citaat wel juist van A. Smith maar niet de volledige zin. Smith zegt iets van dat ondernemers wel samenwerken MAAR als de overheid ingrijpt het nog erger wordt...

#13341

Koen Robeys

 

Nickonomics: van mij mag het, ik haalde het citaat zoals het er staat uit Galbraith, History of Economics, The Past as the Present, 1987.

Als ik had gepleit voor "overheidsinterventie, getekend, Adam Smith", dan had ik me nu zeker betrapt gevoeld. Maar aangezien ik er alleen op wijs dat Smith geen "marktfundamentalist" was, denk ik dat we hier kunnen zien dat Smith niet zo gerust was op het "vanzelf" werken van de markt.

Daarnaast hebben we natuurlijk ook Smith als pleitbezorger van een aantal taken voor de staat, die de klassieke liberalen zelf ook nog steeds aanhangen. Op het eerste zicht zou ik niet kunnen zeggen hoe Smith precies hoopte de macht van de bedrijven om het marktgebeuren te verstoren in te perken; misschien heb jij daar nog ideeën over?

Beste groeten, Koen

#13344

ivan

 

Adam Smith over "openbare werken":

The third and last duty of the sovereign or commonwealth is that of erecting and maintaining those public institutions and those public works, which, though they may be in the highest degree advantageous to a great society, are, however, of such a nature that the profit could never repay the expense to any individual or small number of individuals, and which it therefore cannot be expected that any individual or small number of individuals should erect or maintain. The performance of this duty requires, too, very different degrees of expense in the different periods of society.

Smith was inderdaad geen marktfundamentalist. Ik denk dat Smith perfect wist dat de markt niet perfect was. Maar hij geloofde wel dat een imperfecte markt de verkiezen was boven een imperfecte overheid.

#13345

ivan

 

Er is in feite nog iets eigenaardigs aan de hand met Smith. We vinden in The Wealth of Nations de oorsprong terug van de vervreemdingstheorie van Karl Marx. Smith dacht immers ook dat arbeid in de industrie (die er toen nog nauwelijks was!) zo afstompend was dat een arbeider al zijn verstandelijke vermogens zag aftakelen. Smith vond in feite dat de overheid moest tussenkomen - via onderwijs, opvoeding ed... - om deze "vervreemding" tegen te gaan. Marx vond natuurlijk dat het systeem zelf omver moest worden geworpen. Als we libertijn hier gelijkschakelen met anti-overheid en als we -zoals Marx én Smith - de vervreemdingstheorie aanvaarden dan staan libertijnen hier dichter bij Marx dan bij Smith.

Zonder industrieel kapitalisme gebaseerd op arbeidsethiek en loonarbeid geen centrale overheid:

What do we have now? We have a capitalism locked into a degenerate spiral. It needs growth because less growth means more unemployment. If there is no private welfare than less employment increases public welfare. More public welfare means more taxes, more government and more inefficiency. All this leads to even less growth and thus the circle starts all over again.

This vicious circle can be broken if many citizens are permitted to obtain a living income without employment. And this is possible by spreading assets so that citizens not only get an income from labour but an income from capital aswell.

What we get then is unemployment without welfare, which is the same as leisure with a basic income. Personal fulfilment will be sought in either work or leisure.

The consequence of this reform would be a reduced role of the government. Private welfare would replace public welfare. Central governments no longer would need to collect taxes to finance welfare and social security. The nightwatchman state has arrived. Maybe even less.

#13346

LVB

 

@ivan: in jouw citaat over openbare werken zegt Smith in feite: het privé-initiatief moet de regel zijn, het overheidsinitiatief de uitzondering voor die taken die niet op winstgevende wijze kunnen worden uitgebaat.

Wie dat anno 2005 in Vlaanderen durft beweren, wordt in ieder geval uitgescholden voor marktfundamentalist. Het door Smith beschreven principe betekent onder andere dat alle pretnetten van de VRT geprivatiseerd moeten worden, iets wat (als ik het goed voorheb) in het programma van GEEN ENKELE Vlaamse politieke partij staat ingeschreven.

#13347

LVB

 

@ivan: "libertijn"?

LIBERTIJNS = dartel, wulps
LIBERTIJN = 1. vrijdenker, vrijgeest, of iemand die zich niet aan bepaalde gevestigde regels van geloof of moraliteit wil houden 2. losbol
LIBERTAIR = gericht op volkomen maatschappelijke vrijheid, anarchistisch
(Bron: Van Dale Groot Woordenboek der Nederlandse Taal)

Een libertarier is dus niet noodzakelijk een libertijn. Jean-Pierre Van Rossem schreef ooit een "libertijns manifest", en dat was niet erg libertair.

#13349

ivan

 

@luc: ja, Smith wordt vandaag uitgescholden voor marktfundamentalist.

Maar nu gaan we discussieren over het begrip marktfundamentalist, maar daar ga ik nu niet over beginnen. Het is Fawlty Towers op nog een van de weinige tv-zenders.

Libertijn, libertair, whatever. Lijkt allebei wel iets te hebben.

#13377

Cogito

 

Nationalisme in de zin van patriottisme en ook conservatisme hebben niet alleen een geur van waardigheid, ze hebben ook echte waardigheid - ook al is het niet 'your cup of tea'.

DV schrijft daar het woord racisme opzettelijk naast om de geur van waardigheid die nationalisme en conservatisme van nature hebben te verdrijven, maar dit woord hoort daar niet thuis en de gekozen formulering suggereert de associatie van zowel neoliberalisme, libertarisme, nationalisme en conservatisme met "racisme".

Dit is het kenmerk van de linkse kerk: buiten dit moreel stelsel is er slechts "racisme", of met andere woorden: alle andere meningen zijn verboden.

Als Verhofstadt (terecht) bedoelt dat sommige racisten misbruik maken van neoliberalisme en libertarisme (en ook conservatisme), omdat deze ideologieën racisme als mening tolereren zolang geen geweld gepleegd wordt, maar daarom het neoliberalisme en libertarisme zelf niet wil viseren, bevestigt hij daarmee de legaliteit (niet legitimiteit) van racisme als mening.
Hij bevestigt daarmee de ongeldigheid van de antiracismewetten en het CGKR.
het is een misbruik, maar dat is enkel een ongewenst bijverschijnsel van een op zich niet ongewenste ideologie.

Indien hij echter deze 'racisten', zijnde 'al wie het liberalisme misbruikt' wil bestrijden (juridisch), dan jaagt hij daarmee het neoliberalisme en libertarisme buiten de door hem geclaimde definitie van liberalisme en daarmee buiten de VLD en zelfs naar het terrein der 'illegale meningen'.

#13399

ivan

 

"Een libertarier is dus niet noodzakelijk een libertijn. Jean-Pierre Van Rossem schreef ooit een "libertijns manifest", en dat was niet erg libertair."
Dat libertijn en libertair samen gaan lijkt voor mij vanzelfsprekend, maar toegegeven misschien niet voor anderen. Denk evenwel aan het motto van Reason: free minds and free markets. Libertijns én libertair.
Ik heb het libertijns manifest ooit gelezen maar of het niet libertair was kan ik me eerlijk gezegd niet meer herinneren. Echter, er stonden wel goede zaken in, heb ik tijdens de lectuur zeker wel gedacht.
Nu heb ik Van Rossem ooit wel eens horen verklaren (in Klasgenoten geloof ik) dat hij zoveel mogelijk gemeenschap wou en zo weinig mogelijk staat. Ofschoon niet perfect vanuit libertair standpunt maar toch wel een stap in de goede richting dacht ik. Alleen, als Van Rossem iedereen wou dwingen op deel uit te maken van die "gemeenschap" zijn we natuurlijk even ver dan wanneer de socialisten iedereen wil dwingen via de staat solidair te zijn. Maar op dat punt is toen niet doorgegaan helaas.

#13400

Briggs

 

Gemeenschap als in Gemeenschap of als in Gemeinschaft ?

#13401

ivan

 

Goei vraag. Zult ge aan Van Rossem moeten vragen vrees ik.

#13402

LVB

 

Als Jean-Pierre van Rossem het woord "gemeenschap" uitspreekt, dan heeft het iets met seks te maken, zoals in "geslachtsgemeenschap". Daar moet ik toch geen tekeningske bij maken zeker.

#13411

Briggs

 

Dus JP is eigenlijk ne Libertarische hippie ?

#13412

ivan

 

Dus toen hij zei "zoveel mogelijk gemeenschap en zo weinig mogelijk staat" bedoelde hij dan "zoveel mogelijk geslachtsgemeenschap en zo weinig mogelijk geslachtsstaat"?

#13415

John Fleming

 

of nog:
Zoveel mogelijk pro-gemeenschap en zo weinig mogelijk prostaat!

#13416

Briggs

 

JF al dat Pro gedoe geeft mij last van winderigheid...misschien bedoelde JP een gasgemeenschap..warm & vluchtig...dan kan je niet echt veel staat hebben.

#13427

Cogito

 

In de zin van JP (dat inderdaad een libertariër is en meer dan een libertijn) moet veel gemeenschap wel gepaard gaan met veel staat. Zowel de werkwoorden paren als staan zijn in deze zin belangrijk dan :-)

Eigenlijk moeten de amerikaanse (en dus ook onze) liberalen libertijnen worden genoemd, en moeten libertariërs de hun toekomde term liberalen terug krijgen.
Libertijnen zijn immers degenen die veel sociale en sexuele vrijheid willen, en waarbij de rest van het politieke spectrum (economie) eigenlijk hun leefwereld niet is en wordt overgelaten aan het regime. Hun programma is nagenoeg volledig gerealiseerd, precies in ruil voor het laten van de economie aan het regime. Scheve vergelijking ik weet het maar er zit iets in.

#17057

Mistey

 

jullie stellen hier dingen over JP waarover jullie niets weten toch? Seks-toestanden daar had hij geen tijd voor. Omdat hij nu en dan als PR in dancings rondhing maakt van hem nog geen seksmaniak?! Trouwens er wordt vanalles over hem verteld, niemand weet er het fijne van. Over zijn contact met Callens werd gewoon prietpraat verkocht, hij had er niets mee!