Reporter ter plaatse met uitsterven bedreigd

De oorlogskas van nieuwsredacties is leeg. Wie nieuws wil maken over het buitenland moet dat steeds vaker van thuis uit doen. “Een gevolg van de verminderde interesse van managers voor buitenlands nieuws,” meent Robert Capiot van Het Belang Van Limburg. “Een zwaar verlies voor de journalist die voeling wil met de materie waarover hij schrijft,” zegt Gie Goris, van MO* Magazine.

Journalisten worden door hun redacties steeds vaker aan hun bureaus geketend. Ter plaatse gaan in het buitenland is de uitzondering op de regel geworden. Goris, hoofdredacteur van MO* Magazine, ziet deze evolutie met lede ogen aan: “Een journalist moet kunnen beleven waarover hij schrijft. Anders geraakt hij de voeling met de realiteit kwijt. Hij moet de angst bij de lokale bevolking aan de lijve kunnen ervaren.”

Desinteresse
Robert Capiot is redacteur buitenlands nieuws bij Concentra (Het Belang van Limburg en Gazet van Antwerpen). Hij getuigt dat het uitsturen van journalisten naar het buitenland de laatste 15 jaar enorm is afgenomen. “Hoofdredacteurs hebben daar steeds minder interesse voor. De redactie buitenlands nieuws wordt stiefmoederlijk behandeld. Ondanks de slogan “Limburger, Wereldburger,” investeren de managers voornamelijk in regionaal nieuws.

Nochtans haalt het buitenlands nieuws de top drie van meest gewaardeerde berichten. Bij De Standaard deelt het de tweede plaats met het binnenlands nieuws. Ook in de regionale krant ‘Het Belang van Limburg’ staat de buitenlandse berichtgeving op de tweede plaats. Pas daarna komen de katernen ‘misdaad en gerechtelijk nieuws’, en ‘nieuwtjes over BV’s’.

Gedomesticeerd nieuws
Goris vermoedt dat buitenlands nieuws sukkelt met een slecht imago. “Het is niet sexy genoeg. Het verliest de concurrentie van regionaal en politiek nieuws.”

“Een geslaagde journalistieke techniek, is te proberen het buitenlands nieuws met een Belgische invalshoek te brengen,“ zegt Bart Beirlant, chef redactie buitenlands nieuws bij ‘De Standaard’. “Een krant moet in de eerste plaats een zo breed mogelijk publiek algemeen informeren.”

Goris gaat akkoord, maar waarschuwt voor de schaduwkant van deze invalshoek. “We moeten opletten dat de nieuwsselectie niet wordt geperverteerd. Bij Het Belang is de link met de Limburger bijna een vereiste geworden. Het nieuws gaat voorbij aan de actualiteit en plaatst de ervaringen van de Limburger centraal.”
Capiot spreekt dat tegen. “Duiding komt voor ons op de eerste plaats. Als we een onderwerp belangrijk vinden, leggen we dat op een grafische manier uit in onze pagina’s ‘nieuws in beeld’. Via kaarten, grafieken en tekeningen verklaren we een complex onderwerp op een verhelderende manier.”

Diversiteit
Er zijn een aantal thema’s die altijd de kranten halen. De gezondheidshervorming van Obama, de oorlog in Afghanistan of de politieke instabiliteit in Congo. Vergeten oorlogen en conflicten vallen meestal uit de boot. Een evidentie volgens Beirlant. “Je moet reliëf aanbrengen in het nieuws. België heeft troepen in Afghanistan. Als zich daar nieuws ontwikkelt, heeft dat voorrang op een rel in Mali.”

Goris nuanceert: “Natuurlijk is het nieuws in Afghanistan belangrijker, maar over het algemeen ontbreekt er diversiteit. Wanneer er nieuws over Mali verschijnt, zal het in de vorm van een randartikel op pagina vijftien zijn. Het nieuws wordt niet op een serieuze manier gebracht.”

Toekomst
Met het verdwijnen van ‘de reporter ter plaatse’ ontwikkelen zich nieuwe manieren van nieuwsgaring. Beirlant: “Toen de oorlog in Gaza begon, kwam er bijna geen informatie naar buiten. Via sociale netwerken zijn we in contact gekomen met een Palestijnse vrouw die in het oorlogsgebied verbleef. Ze leverde ons een dagelijkse stroom aan berichtgeving. Door haar konden we de stem publiceren van de gewone man en vrouw in de straat.”
Goris is minder overtuigd van de kracht van sociale netwerken en blogs. “Ze zijn teveel vervuild door belanghebbende partijen. Dictatoriale regimes en piraten misbruiken de netwerken om leugens te verspreiden. Het is een bijkomende bron van informatie, maar het zal nooit de reporter ter plaatse kunnen vervangen.”

Zwarte schaap
Het Vlaams Vredesinstituut wijst in zijn meest recente mediastudie op een opmerkelijke daling van de hoeveelheid buitenlands nieuws. In het VTM- journaal handelt slechts één item op vijf over het buitenland. De printwereld is ook onderhevig aan deze evolutie. De populaire kranten Het Laatste Nieuws en Het Nieuwsblad hebben geen vaste pagina ‘buitenland’ meer. Reporters ter plaatse worden vervangen door persagentschappen en freelancers. Het buitenlands nieuws is het zwarte schaap van de nieuwsredacties geworden.

Vincent Van Nauw, StampMedia