Vier voorwaarden voor verantwoorde politieke benoemingen

Waarom zou een minister zijn mannetje niet aan de top van de administratie of die instelling mogen plaatsen? De burger heeft er niets aan als een minister en de topman van de administratie niet door één deur kunnen. Het is een stuk makkelijker én efficiënter om met vertrouwelingen het beleid voor te bereiden en uit te voeren. Het is bovendien democratisch dat de verkozen meerderheid gelijkgestemden benoemt aan de top van overheidsinstellingen en administraties. De burger kan daar mee leven, zo blijkt uit enquêtes. Politieke benoemingen moeten dus kunnen, op vier voorwaarden.

Eén: het moeten bekwame mensen zijn. Die lijn heeft paars grotendeels gevolgd. Kennis en kunde is het doorslaggevend criterium geworden in de selectieprocedure. Twee: de regering moet toegeven dat het om politieke benoemingen gaat. De huidige hypocrisie werkt averechts. De selectieprocedure zou de beste kandidaten opleveren, maar toch hebben ze bijna allemaal een blauwe of rode stempel. Die hypocrisie is een vergiftigd geschenk voor de bekwamen: ze zijn geschikt voor de baan, maar ze worden ervan verdacht dat niet te zijn. (...) Drie: doe de topbenoemingen bij het begin van de regeerperiode en laat de mandaten ermee samenvallen, zoals in de VS bijvoorbeeld. (...) Paars scoort hier veel minder. Ze beloont op het einde nog wat trouwe kabinetschefs met werkzekerheid in een topfunctie. Met als risico dat een nieuwe regering die mensen niet vertrouwt en anderen inhuurt om het beleid voor te bereiden, en dat er meer energie verloren gaat aan conflictbeheersing dan aan goed bestuur.

Voorwaarde vier is de moeilijkste. Schaf de kabinetten grotendeels af. (...) Paars heeft hier volledig gefaald.

Daan Killemaas in Trends, 26 april 2007