Rekenhof kritisch voor ontwikkelingshulp

Nauwelijks heb ik in een interview verklaard dat ik op mijn blog graag aandacht besteed aan onderwerpen die de gewone media links laten liggen, of daar laat een gunstige wind al een interessant officieel document op mijn bureau neerdwarrelen dat blijkbaar aan de aandacht van de kranten is ontsnapt. Het Rekenhof geeft slechte punten aan het overheidsagentschap dat ontwikkelingsprojecten uitvoert en opvolgt, de Belgische Technische Coöperatie (BTC).

Elke Belg geeft jaarlijks minstens 149 euro aan ontwikkelingshulp, of hij dat nu wil of niet, via de overheid en dus met belastingsgeld. Die hulp, grosso modo anderhalf miljard, neemt verschillende vormen aan: kwijtschelding van schulden van ontwikkelingslanden, geld voor NGO's, rechtstreekse humanitaire hulp, en ook de opvang van asielzoekers wordt meegerekend als ontwikkelingshulp. Ongeveer één achtste van die anderhalf miljard valt onder de bevoegdheid van de Belgische Technische Coöperatie (BTC).


Over het ontstaan van deze naamloze vennootschap van publiek recht valt heel wat te vertellen. Bij het vroegere ABOS (Algemeen Bestuur Ontwikkelingssamenwerking) bestonden zoveel wantoestanden dat toenmalig staatssecretaris Reginald Moreels dat bestuur afschafte en verving door het Directoraat-Generaal Ontwikkelingssamenwerking (DGOS). Daar wordt de strategie bepaald, maar de uitvoering daarvan wordt via een beheerscontract gedelegeerd naar het BTC. "Zo werkt het ook in Duitsland, en daar werkt dat prima", zei Moreels destijds. Het BTC bestaat intussen amper tien jaar maar is al aan zijn vierde directeur toe. Eén van de vorige directeurs met ruime ervaring in het bedrijfsleven werd ontslagen omdat hij "te weinig voeling had met de geplogenheden en gevoeligheden van een overheidsinstelling". Lees: hij wou schoon schip maken of toch minstens de efficiëntie en de transparantie verhogen, maar dat botste op immense interne weerstand. Een andere directeur, een ex-bankier van PS-signatuur, werd ontslagen na "racistische uitspraken". Nog een andere directeur met een academische carrière stapte zelf op omdat hij besefte dat het agentschap meer nood had aan iemand "met managementcapaciteiten, eerder dan aan een specialist in ontwikkelingssamenwerking".

Kort samengevat: men heeft misbruiken op een ministerie 'opgelost' door de taakuitvoering over te dragen aan een overheidsbedrijf dat een gewone commerciële boekhouding mag voeren, en waarvan de beslissingen niet als officiële akten gelden maar als gewone contracten. Toch blijft het BTC, wanneer het opdrachten uitbesteedt, als overheidsbedrijf gebonden aan de strenge wet op de overheidsopdrachten. En net daar loopt er heel wat fout, zegt het Rekenhof nu. Leest u even mee:



Dat ziet er allemaal niet zo best uit, maar het Rekenhof deelt ook schouderklopjes uit: "het management lijkt zich bewust van de noodzaak van een betere opvolging".



Oef, dat is toch al iets! Ze doen zelfs iets om de problemen op te lossen: het personeel mocht op cursus, er kwam bijkomende mankracht, en er werd een specialist naar het kantoor in Congo gestuurd om daar de boel uit te mesten, of in de deftige taal van het Rekenhof: "te familiariseren met de goede praktijken".

Maar de beste zin uit het hele document luidt: "het volledige BTC-personeel (...) mag volgens het Rekenhof echter nog een grondiger opleiding volgen (...)". Bam! Wow! Zo'n meesterlijk tongue-in-cheek understatement is veel krachtiger en tegelijk beleefder dan "de vorige cursussen hebben blijkbaar niet veel uitgehaald". Ik nomineer bij deze het Rekenhof voor de AKO-literatuurprijs. No kidding, ik word fan van deze doorlichters van overheidsinstellingen! Hebben jullie al een Facebook-pagina?

Na dat schouderklopje komt de volgende lading uppercuts. Cheques die uitgeschreven worden aan bedrijfsleiders in plaats van aan hun bedrijven. Een systeem voor het omzeilen van de verplichting van de dubbele handtekening.



Ik herhaal: geen occasionele vergetelheid of spijtige nalatigheid, maar een systeem voor het omzeilen van de verplichting van een dubbele handtekening, vastgesteld bij één project. En zo gaat het nog een poos verder.





Toestanden die je in ongetwijfeld ook in tal van privé-bedrijven zult tegenkomen, maar daar gaat het natuurlijk niet om overheidsgeld dat gebruikt wordt voor het verrichten van taken van de overheid. Hier wel. Het Rekenhof vindt dat de doeltreffendheid van het beleid daardoor in het gedrang kan komen:



Werk aan de winkel dus voor voogdijminister Charles Michel. Niet zomaar een staatssecretaris zoals destijds Moreels of Boutmans, maar een heuse minister die dus ongetwijfeld over voldoende macht, daadkracht en drang naar Goed Bestuur zal beschikken om orde op zaken te stellen.

Wie de vijf relevante pagina's uit het verslag van het Rekenhof wil nalezen, kan het document hier downloaden. Dit verslag dateert van eind oktober, en is op dit ogenblik nog niet officieel bekendgemaakt. Maar de conclusies zullen ongetwijfeld worden opgenomen in het jaarlijkse Blunderboek van het Rekenhof. Verschillende krantenredacties zijn al geruime tijd in het bezit van dit document, maar er werd tot nu toe nog niets over gepubliceerd. Niet interessant genoeg voor de lezers?