Het technofobe Europa

Normal 0 21 false false false NL-BE X-NONE X-NONE MicrosoftInternetExplorer4

Over kernenergie had ik onlangs een uitgebreider gesprek met mijn jongste zoon (jonge burgerlijke ingenieur die conceptueel werk doet in de ontwikkeling van nieuwe technologieën). Aanvankelijk was hij sterk pro kernenergie om meerdere redenen. Maar zijn mening daarover is wel om een heel fundamentele reden nu enigszins anders. Om veiligheidsredenen moet ELK systeem volgens hem, bij een mogelijk ernstig probleem automatisch terugvallen op een stabiele, veilige situatie zonder dat er nog een ingrijpen noodzakelijk is. Dat is bijvoorbeeld in de automotive engineering ook het geval. Elke nieuwe technologie die daaraan niet zou beantwoorden zou om veiligheidsredenen nooit aanvaard worden. Maar dat telt blijkbaar dus niet voor kernenergie.  Is er bijvoorbeeld een ernstig probleem, dan moet er, zoals nu in Fukushima, energie gepompt worden in het syteem om het stabiel te houden, wat nu ook het grootste probleem is (door de vloedgolf zijn de generatoren kapot gegaan die noodzakelijk waren om het koelsysteem in gang te houden). Dit druist dus (theoretisch) in tegen de meest fundamentele principes van veiligheid van systemen.

Bovendien is er ook een menselijke factor in het spel, die des te meer belang zal hebben dat een gemaakte fout ernstige gevolgen zal hebben. Het is niet noodzakelijk 'de meest geschikte' (beroepsbekaamheid, verantwoordelijkheidszin) die de job zal krijgen of het beslissingrecht heeft. Ik dacht te hebben gelezen dat de reactoren in Fukushima niet gebouwd waren om bestand te zijn tegen aardbevingen. Er is dus (door de betrokken ingenieurs) meer naar rendabiliteit gekeken dan naar basisveiligheid, ondanks het risicogebied voor aardbevingen. Of hoe belangenconflicten tussen een beperkt aantal mensen uiteindelijk tot zo'n catastrofe kan leiden op grote schaal.

Maar dat belet natuurlijk niet dat Europa dank zij die kernenergie wel de technologische evolutie kon doormaken en van het (grote materiële) comfort genieten die het nu heeft. Dat houdt in dat men dus bepaalde risico's erbij moet nemen. Wanneer je in je auto stapt of op het vliegtuig, blijft de kans bestaan dat je verongelukt of het vliegtuig crasht. Dat is dan ook geen reden om je niet met deze middelen te willen verplaatsen of terug naar paard en kar te grijpen (wat ook niet zonder risico's was trouwens). Al zijn die risico's natuurlijk voor een bevolking van een heel andere dimentie.

De paniekvoetbal die de Europese pers heeft gevoerd (en deels politiek gevolgd is geworden), is natuurlijk zuiver opportunistisch en dient zeker niet de belangen van Europa. Dat Doel/Tihange bijvoorbeeld niet werden gemoderniseerd en er daarnaast geen nieuwe centrales werden gebouwd, is vooral dank zij de kortzichtigheid van de 'groenen', die nu natuurlijk garen spinnen van de gebeurtenissen in Japan.
Dat belet natuurlijk het serene en breed wetenschappelijke gesprek om de beste oplossing te zoeken voor zowel die cruciale veiligheid van kencentrales als voor de noodzakelijke voorziening van electriciteit. Want het is natuurlijk gemakkelijk van te zeggen dat de kerncentrales moeten afgebouwd worden en verdwijnen. Maar wat is dan het 'rendabele' en 'betaalbare' alternatief?
En ja, daar is het technofobe Europa nog altijd een antwoord schuldig op.

Lizzie, vraag eens aan je zoon of ie nog durft vliegen over de oceaan, durft fietsen of zwemmen in diep water, of, tenminste die activiteiten -als ingenieur- kan dulden. Wat een risico is het leven zelf, het leven geven... Welk systeem is inherent veilig? 

@Koenb

Ik denk dat er een misverstand is. Mijn zoon is helemaal niet tegen het nemen van risico's. Integendeel.
Hij is trouwens van kindsbeen af altijd een echte waaghals geweest en moest ik vertellen wat hij allemaal heeft uitgestoken (zowel fysiek als in confrontaties) dan zal je begrijpen waarom boven op mijn hoofd enkele grijze haren groeien (mijn leeftijd buiten beschouwing gelaten). Nu nog is hij zijn risico-gedrag niet helemaal verleerd (ik denk dat het in de genen zit), wat tot uiting komt in zijn (niet ongevaarlijke) hobby's en zijn activiteiten op vacanties. Maar goed, niet alleen hij maar ook ik heb het allemaal overleefd (ondanks de vele keren risico op een hart-attack) en dank zij zijn goed lief, is hij toch wat voorzichtiger geworden. Bovendien vind ik dat (welliswaar maar achteraf gezien)  zelfs geen slechte eigenschap voor een ingenieur, die toch een voortrekkersrol moet spelen en risico's moet kunnen inschatten (omdat inderdaad geen enkel systeem inherent veilig is), maar die ook bij de praktische experimenten, geen bange haas mag zijn.

Dat hij wijst op het (bijzonder) risico in kerncentrales, is het gevolg van zijn beroepsactiviteiten, waarin veiligheid ook een centraal en essentiëel element is waarover ook voortdurend moet nagedacht worden.

@Thomas: Ik meen inderdaad dat de werkelijkheid iets complexer is dan wat de heer Calders hierboven schrijft.

De Kempen bevatten zandgrond, maar in die zandgrond zat nogal wat turf.  Die turf is in de 14e, 15e en 16e eeuw intensief uit de bodem gehaald om als brandstof te worden gebruikt.  Turf is uit zichzelf al een meststof, en houdt bovendien het vocht in de bodem.  Het verdwijnen van het turf uit de bodem heeft die bodem dus enorm verarmd en - in een tijd waarin kunstmest of kunstmatige irrigatie nog niet bestond - onbruikbaar gemaakt voor landbouw.  En nu het wel zou kunnen, mag het niet want de heide wordt vereerd, beschermd en aanbeden als Wonder Der Natuur.

Maar er zit natuurlijk wel waarheid in de vaststelling dat heel wat woestijngebieden geschapen zijn door de mens in een pre-industrieel tijdperk. Ik las bijvoorbeeld dat de droge en onvruchtbare Australische outback ontstaan is door het verbranden van bossen door de aboriginals, duizenden jaren voor de komst van de westerlingen.  Ja, die Nobele Wilden hebben nogal wat ecologische rampen veroorzaakt. Kunnen we daar geen herstelbetalingen voor eisen? ;-)

Absolute veiligheid is een illusie. Om een keuze te maken tussen verschillen bronnen van energievoorziening zullen we dus moeten kijken naar relatieve veiligheid. Welnu, in dat geval blijft kernenergie, ook mét Fukushima, veruit de meest veilige bron. In tegenstelling tot wat verkondigd wordt, was de centrale in Fukushima overigens wél degelijk bestand tegen de aardbeving - zowat de zwaarste die ooit heeft plaatsgevonden. Alleen kwam er nog eens een tsunami bovenop en nog een reeks andere calamiteiten, en wat is het resultaat? Kernenergie blijft relatief bekeken een veilige manier van energievoorziening.

Wat het ingrijpen van de mens in de natuur betreft, zou ik willen verwijzen naar het schitterende boek van Charles Mann over het pre-industriële Amerika. Het is voor een stuk speculatie, maar zelfs het regenwoud blijkt in sterke mate het resultaat te zijn van menselijke interventie. Die "nobele wilden" hebben niet enkel ecologische rampen op hun geweten blijkbaar. (http://www.stanvanhoucke.net/audioblog/pivot/entry.php?id=26)

@LVB #107553

Normal 0 21 false false false NL-BE X-NONE X-NONE Aanvankelijk overheerste in de Kempen vooral het eiken-berkenbos. Dit is de climax-vegetatie van dit gebied. De bomen werden weggekapt en als brandstof en bouwmateriaal gebruikt. Op de open plekken liet men vee grazen.  Tijdens de vroege middeleeuwen had het bos plaats gemaakt voor uitgestrekte heidevelden die als weidegronden werden gebruikt. Zoden werden oppervlakkig afgestoken en als strooisel gebruikt iin de stallen terwijl de mest van de dieren op kleine akkers werd uitgestrooid. De schapen knabbelden de jonge scheuten van berken en bos maar lieten (de veel ruwere) heideplanten staan. Zo bleef dus de heide bestaan.

De Kalmthoutse Heide is één van de oudste en grootste natuurreservaten van Vlaanderen met dus ook een unieke wetenschappelijke en natuurhistorische waarde. Het bestaat uit droge en natte heide, zanderige delen, vennen en bossen met elk hun typische, zeldzame flora en fauna. Ook voor vogels is het een belangrijke beschermingszone.
Het is een half-natuurlijk landschap omdat zonder ingrijpen van de mens er terug een eiken-berkenbos zou onstaan, dat zou beletten dat de heide nog zou kunnen groeien. De heide-bodem is inderdaad een zandgrond dat (daardoor) arm is aan mineralen, maar dat laat nu juist de groei toe van een aantal zeldzamen planten.

Er zijn vele redenen waarom dergelijke gebieden beter beschermd worden en men er best geen landbouwgebied van maakt met gebruik van kunstmest en kunstmatige irrigatie. Een discussie ten gronde is in deze context niet mogelijk. Maar hier toch al enkele argumenten:

Aan elk natuurreservaat (zeker die toegankelijk zijn voor het publiek) is een specifieke recreatieve waarde verbonden die ook een rol speelt in het behoud van een goede gezondheid.
Wandelen in bossen (of andere natuurgebieden zoals heidegebieden bijvoorbeeld) verviervoudigt de hoeveelheid zuurstof die je longen opnemen. De vegetatie geeft immers (als er licht is) voortdurend veel zuurstof af. Meer zuurstof in je weefsels geeft ontspanning en een beter gevoel, zorgt voor de productie van meer energie. Een betere doorbloeding van de hersenen verbetert iemands stemming en de afscheiding van hormonen en brengt de zenuwen tot rust.
In de (weidere) natuur kunnen mensen ook veel beter ontstressen  en verwerken wat ze allemaal meemaken (tijdens hun jachtig en stresserend leven).

Stress is trouwens één van de belangrijkste oorzaken van ziekte geworden in deze tijd. Onderzoek wees uit dat stress niet alleen de productie van nieuwe hersencellen in snel tempo en drastisch doet afnemen maar ook delen van de hersenen beschadigt, waaronder bijvoorbeeld de hippocampus, (die een deel is van het limbische systeem dat een rol speelt in het lange termijn geheugen, bij leren en gedragingen). Celdood in dat hersendeel leidt trouwens tot de ziekte van Alzheimer, dementie en seniliteit. (Congres Similia, 7 december 2004, Vlaams Instituut Orthomoleculaire Wetenschappen)
Bij stress is er ook een stijging van cortisol, een hormoon gemaakt door de buitenste laag van de bijnieren met vele nadelige gevolgen voor de menselijke fysiologie. Op termijn is dit ook oorzaak van meerdere ziekten en aandoeningen.
Zeer weinig mensen die (financieel) de middelen hebben gaan wonen of hun vacantie doorbrengen tussen enkel beton en steen. Het behoud van groene gebieden is dan ook uitermate belangrijk voor de gezondheid van vele mensen.

Terzijde nog dit: De technische verbetering van de voedselproductie heeft op een bepaalde manier niet geleid tot verbetering van de kwaliteit van dat voedsel. Zo hebben het gebruik van kunstmeststoffen de bodem uitgeput aan verschillende belangrijke nutriënten, zoals o.a. magnesuim, boor, chroom, molybdeel en maangaan). Dit betekent een sterke vermindering van de voedselwaarde, met verdere en veel minder gekende gevolgen voor de gezondheid. (De revolutionaire aanpak van onze gezondheid, Walter.O.M.Faché & Jenni Thys, uitg Saninut)
Hierbij worden ook bestrijdingsmiddelen gebruikt, die als giftige residu’s in het voedsel terecht komen en bij inname het lichaam bijkomend belasten. Heel wat voedingsmiddelen die we vandaag verbruiken hebben hun oorspronkelijke voedingswaarde verloren en leiden op min of meer langere termijn tot ziekten of sneller tot kleinere lichamelijke ongemakken en gedragsproblemen, waar de oorsprong moeilijk van kan achterhaald worden. Ouders hebben daar nu met hun kinderen veel meer mee te maken dan vroeger, zonder dat ze beseffen hoezeer voeding daarin een grote rol speelt.

Er zijn nog een hele reeks andere, meer ‘ecologische’ (niet ecologistische!) argumenten, die berusten op een dieper begrijpen van de samenhang tussen de levende wezens onderling in hun milieu.

Dergelijke standpunten staan de technologische ontwikkeling niet in de weg. Ook op dat vlak zou het brede, mutidisciplinaire gesprek mogelijk moeten zijn, om tot een consensus te kunnen komen die aanvaardbaar is voor iedereen, ondanks soms tegenstrijdige belangen en visies.   Normal 0 21 false false false NL-BE X-NONE X-NONE

dan toch niet die van ons