10 lessen uit 10 jaar bloggen

Tien jaar geleden, op 1 januari 2003, schreef ik mijn eerste blogpost, diezelfde dag gevolgd door een tweede artikel. Deze blog viert vandaag dus zijn tienjarig bestaan.  Een maand later begon ik ook citaten toe te voegen op mijn blog, twee jaar later ook Engelstalige artikels. Sinds het begin werden meer dan 8 miljoen pagina-opvragingen geteld, uiteraard een peulschil in vergelijking met wat de websites van de mainstream media halen.

Wat heb ik geleerd uit tien jaar bloggen?

1. Hersengymnastiek. Jezelf verplichten om regelmatig iets te schrijven, biedt voordelen. Het is niet alleen gymnastiek voor de hersenen. Het helpt je ook om concepten, redeneringen en nuances die anders slechts vluchtige gedachten zouden zijn, te fixeren zodat ze als basis kunnen dienen voor verder denkwerk en verdere rijpingsprocessen.
2. Opiniediversiteit. Tien jaar geleden vond ik dat het opinielandschap in Vlaanderen gedomineerd werd door mainstream media met een eenzijdig centrumlinkse kijk op de actualiteit.  Vandaag stel ik vast dat de "sociale media" op het internet een tegengewicht bieden. Zelfs in die mate dat we nu kunnen spreken van een inflatie aan opinies.  Via blogs, Facebook en Twitter worden er dagelijks zoveel opinies geventileerd, dat je je kunt afvragen wat het uiten van een opinie er vandaag eigenlijk nog toe doet.
3. Waanwijs. Naast een incrowd die naarstig meedoet met het ventileren van opinies, is er nog altijd een groot deel van de bevolking dat zich afvraagt waarom iemand überhaupt zijn opinie zou willen ventileren op het internet. Zij vinden dat dit neerkomt op egotripperij, ijdelheid of het affirmeren van het eigen grote gelijk. Bij dat deel van de bevolking is er in die tien jaar niets veranderd.
4. Sociale media. Tien jaar geleden was er nog geen sprake van Facebook of Twitter. Vandaag zijn Twitter en Facebook belangrijker dan blogs. Ik blog vandaag minder dan vroeger, omdat ik de lat voor mijn blog hoger heb gelegd. Ik publiceer via een getrapt systeem: als ik snel en vluchtig iets wil posten, dan gebruik ik Twitter als het in minder dan 140 tekens kan, Facebook als het iets langer is. Bloggen is voor de grondiger uitgewerkte ideeën die als minder vluchtig worden beschouwd.
5. Journalistiek. Toen ik tien jaar geleden met bloggen begon, had ik niet de indruk dat dit ook maar iets met "journalistiek" te maken had.  De mainstream media en de beroepsjournalisten hebben echter de mening ingang doen vinden dat bepaalde blogs ook een vorm van journalistiek waren. Ik heb nogal wat twijfels over de waarde van het begrip "journalistiek". Ik vind het een term uit het verleden, uit een tijd toen schrijven voor een ruim publiek over actualiteit een kunst en een privilege was van kleine schare mensen die daartoe opgeleid waren. Zoals ik eerder al eens schreef: in de Middeleeuwen had je ook een kaste van "klerken", beroepsschrijvers die hoog in aanzien stonden. Enkele eeuwen later wekte het woord "klerk" hoogstens nog een associatie op met een klasseerder van het type "Jomme Dockx" in een grijze stofjas. Zo ook zal de term "journalist" zijn glans verliezen, omdat vrijwel iedereen in staat zal zijn om journalistiek te bedrijven.
6. Mediabelangstelling. Deze blog was onderhevig aan wisselende belangstelling vanuit de mainstream media. Soms haalden blogartikels de kranten, een enkele keer kwam ik op tv of verscheen ik met foto in de krant. Dat wekte soms bij andere bloggers wrevel op. Ik heb echter zelf nooit de media gecontacteerd om de aandacht op mij of op mijn blog te trekken.
7. Rechts. Tien jaar geleden was de overheersende factor in de Vlaamse politiek de strijd tegen het Vlaams Blok. Het cordon sanitaire, en de richtlijn van Louis Tobback dat het Vlaams Blok "met alle middelen" moest bestreden worden, primeerde boven alles. Door sommige slordige of benevelde observatoren werd een blogger die zich als "rechts" of "rechts-liberaal" profileerde, al gauw in de extreem-rechtse hoek geduwd. Wie het opnam voor de vrijheid van meningsuiting voor alle politieke stromingen, inclusief het Vlaams Blok, werd door sommigen zelf als een Blokker beschouwd. Wie meewerkte aan initiatieven waar ook Blokkers bij betrokken waren, die zich niet hield aan het principe van de algehele maatschappelijke uitsluiting van Blokkers, die moest zelf wel minstens een Blok-sympathisant zijn, zo redeneerden sommigen, of toch minstens iemand die het Vlaams Blok/Belang in de kaart speelt. Niet mijn probleem: 'guilty by association' is een zwaktebod van mensen die moreel failliet zijn of niet over de gave des onderscheids beschikken. Honi soit qui mal y pense.  
8. Woordcultuur. In de loop van die tien jaar heb ik ook wat geëxperimenteerd met video en audio, al dan niet onder de vorm van "podcasts".  Nu mensen steeds meer gebruik maken van video in plaats van tekst om ideeën over te brengen, geloof ik meer dan ooit in de waarde van het geschreven woord. Video schakelt het kritisch vermogen van de kijker meer uit dan het geschreven woord dat doet. Een tekst kun je op je eigen tempo lezen, je kunt pauzeren bij de passages die je eigenaardig overkomen en ze nog eens opnieuw lezen. Tekst is nuttig voor communicatie van kritische mensen naar kritische mensen. Video - zeker als hij verknipt en gemonteerd is - is vatbaar voor manipulatie van intellectueel luie mensen (cfr. televisie als massamanipulatiemiddel). Een uitzondering zou ik maken voor artistieke video, die ontroerend mooi kan zijn. Audio is nuttig voor communicatie naar mensen die op dat moment in een situatie zitten waarin ze niet kunnen lezen: in de auto, op de fiets, op wandel.
9. Commentaren. Reacties van lezers kunnen soms dusdanig goed onderbouwd zijn, dat ze een welkome correctie vormen op mijn blogposts, of dat ze mij zelfs van mening kunnen doen veranderen. Sommige lezers verwarren echter blogcommentaren met instant messaging en chatting; nog anderen spelen op de man in plaats van op de bal.  Een kleine minderheid aan commentaarvandalen zorgt ervoor dat het ongemodereerd toelaten van commentaren de facto niet realistisch meer is, want ze halen de kwaliteit van het medium naar beneden.
10. Vrij denken, vrij spreken. Ik heb me nooit gestoord aan kritiek op wat ik schrijf, wel aan kritiek waarom ik iets schrijf. Bedoelingen aangewreven worden die je niet hebt, of ter verantwoording geroepen worden om wat je schrijft, is nooit aangenaam. In een democratie zou spreken over politieke en maatschappelijke thema's de regel zou moeten zijn, en zwijgen de uitzondering. Informeel kreeg ik veel positieve reacties naar aanleiding van mijn blog, ook uit de hoogste regionen van politiek en economie. Enkele keren kreeg ik ook, naar aanleiding van bepaalde blogposts, met een eerder negatieve weerslag af te rekenen, ook in mijn beroepsleven. Zwijgen om den brode is echter iets waartoe ik mij nooit zal verlagen, en druk uitoefenen in die zin werkt bij mij averechts. Van het CGKR, bijgenaamd de gedachtenpolitie, heb ik in de voorbije tien jaar echter nooit last gehad, in tegenstelling tot sommige andere bloggers.

Al kan de frequentie waarmee ik publiceer in de toekomst blijven schommelen zoals ze in het verleden ook varieerde, het is de bedoeling om deze blog te blijven volschrijven. Tot over tien jaar, voor tien nieuwe lessen!