Papier milieuvriendelijker dan digitaal?

Dat er meer en meer recyclage is in de papiersector klopt. Dat er papier gemaakt wordt van zaagsel en takken klopt ook. Toch zijn beiden maar een deeltje van de waarheid.

Al wordt zowat alle papier van hout gemaakt, toch spreekt men van houtvrij en houthoudend papier.

Voor houthoudend papier wordt het hout tegen een enorme slijpsteen gedrukt waardoor men een vrij ruwe vezel bekomt die de basis vormt voor minder kwaliteitspapier. Dit papier wordt vooral gebruikt voor het drukken van kranten, goedkopere weekbladen en drukwerk waarvoor geen hoge drukkwaliteit vereist wordt en voor gebruik beperkt in tijd. Het papier verkleurd vrij vlug

Voor houtvrij papier wordt een andere techniek gebruikt: de bomen(jaja, bomen) worden in een reusachtige trechter gekiept en tot chips vermalen. Deze chips worden in een loog gekookt om de lignine vrij te maken. De bekomen vezels zijn de basis voor de hoge kwaliteitspapieren. Vooral gebruikt voor duurdere tijdschriften, kunstboeken en drukwerk waarvoor hoge kwaliteitseisen gesteld worden. Meestal wordt dat papier dan ook nog gecoat en gecalanderd waardoor het hoogglanzend wordt en uiterst geschikt wordt voor quadri-druk. De witheid van het papier is beter te bepalen en het verkleurd veel langzamer, zeker bij coating.

Wat de recyclage betreft: vooral de houthoudende of ongecoate houtvrije zijn zeer geschikt voor relatief milieuvriendelijke recyclage. Gecoate papiersoorten zijn duur in aankoop en bij aanbieden voor recyclage krijg je er minder voor terug daar de coating moet verwijderd worden en niet geschikt is voor hergebruik. Dan is er nog het probleem van de vezelsterkte. Om een stevig papier te bekomen, wat toch nodig is om het door een drukpers te krijgen kan men maximaal 1/3 recyclagevezels gebruiken. Een deel van het oud papier is dus niet voor hergebruik geschikt en blijven er bomen nodig. Dat zijn meestal wel snelgroeiers zoals dennen of berken.

Van de materialen die in pc's gebruikt worden ken ik niet veel maar het meeste ervan is volgens wat ik weet ook herbruikbaar. Het zal wel waar zijn dat er enorme capaciteit aan servers nodig is om documenten te bewaren en het energiegebruik ervan niet gering is.

Het energiegebruik voor papierproductie is evenmin te onderschatten. Papiermachienes werken met 99%water en 1% papiervezel. Voor 1 ton papier heb je dus 99 ton water nodig, min of meer natuurlijk. Dat water moet opgepompt en gezuiverd en op temperatuur gebracht worden alvorens het gebruiksklaar is.

 Het meeste papier dient om bedrukt te worden. Ik ken de cijfers niet maar de productiecapaciteit van drukpersen kennende denk ik dat meer dan 95% van het papier bedruk wordt. Ik ga nu niet uitwijden over drukinkten maar geloof me maar dat die ook niet van sla en tomaatjes gemaakt is. Die inkt moet eerst gemaakt worden, bij hergebruik van het papier moet die weer verwijderd worden. Tijdens het drukproces worden dan ook nog aardig wat chemicaliën gebruikt zoals ontharders en methyl-alcohol voor offset. Bij flexo en helio worden nog vluchtiger chemicaliën gebruikt, vroeger zelfs tolueen.

Ik ben noch tegen papier, noch tegen computers. Zelf drukker zijnde ben ik niet tegen druktechnieken en alles wat er mee te maken heeft. Dat men naar technieken zoekt die energiezuinig en milieuvriendelijk zijn is enkel maar toe te juichen maar om dat te bekomen moet wel het hele verhaal verteld worden. Eén studie maakt de lente nog niet :-)

Is de factor CO2 opslag meegerekend? Elk boom die je kapt en gebruikt voor materialen houdt de CO2  als koolstof vast die hij in zijn leven heeft omgezet. Dit lijkt misschien als gepingel maar elke kubiek stam staat voor 1 ton CO2 geabsorbeerd en 0.7 ton O2 afgifte. Dan moet je maar eens de rekening maken als je de papierproduktie globaal bekijkt.

Uiteindelijk wordt alles weer stof natuurlijk en wat mij daar dan kittelt is de contaminatie, in hoeverre blijven de inkten stabiel. Een ideale inkt zou een inkt zijn die snel genoeg uiteen valt in onschadelijke moleculen. Ik weet niet in hoeverre inkt momenteel verontreinigend is op het einde van zijn 'loopbaan'. Benny?

Bovendien, voor de houtindustrie heeft men dit eens uitgerekend en voor elke kubiek stam waaruit bouwmaterialen worden gemaakt, wordt er 1 ton CO2 uitgespaard die anders zou vrijkomen bij de produktie van steenachtige materialen. In de vergelijkiing met elektronisch lezen heb je nog de recyclage van de zware metalen en de chemische produktiemethodes, maar die heb je ook deels bij het bakken van stenen.

Maar e-lezen heeft zeker zijn voordelen qua logistiek en features. Maar tegelijk wordt het (v)luchtiger. Elk voordeel heb zijn nadeel.

In de praktijk zie ik dat vele "paperless office" projecten mislukken, omdat :

1. de software in het beste geval minder makkelijk werkt dan pen en papier (digitale handtekening is bvb. minder handig en onvergelijkbaar veel complexer dan op papier ondertekenen). In het beste geval, want meestal werkt de software gewoon NIET : bugs en kinderziektes verminderen de productiviteit vaak aanzienlijk. Maar leg dat eens uit aan de consultants of erger nog de ICT verantwoordelijken, die willen natuurlijk geen gezichtsverlies lijden dus zullen dat nooit toegeven. En dan ben je vertrokken voor jaren productiviteitsverlies.

2. de digitale documenten toch worden afgedrukt voor archivering, boekhouding, of zelfs maar gewoon om makkelijker te lezen. Het versturen mag dan al makkelijker zijn (via e-mail bvb. al of niet met digitale handtekening), het afprinten gebeurt even goed, maar dan bij de ontvanger ipv. bij de verzender. Ga maar eens bij de gemiddelde administratie rondkijken : er heeft nog nooit zoveel papier gelegen op de bureaus, alle digitalisering ten spijt.

E-reading is in mijn ogen alleen nuttig voor vluchtige informatie, zoals webbrowsing. Een boek lezen is gewoon veel handiger op papier.

Soms is digitalisering een stap terug, en dat is bij het paperless office verhaal zeker zo.

Beetje tendentieus verhaal. Gemakshalve wordt er aan voorbijgegaan dat de apparatuur meerdere taken heeft. Wanneer je alleen de krant zou lezen op een tablet, ja. Maar deze vervangt in vele gevallen ook de PC. Dat scheelt even aan energie....

Met een Blackberry of een iPod schijn jet trouwens oo te kunnen sms-en en telefoneren. En je agenda bij te houden. OF aantekeningen gesorteerd op te bergen. Bedenk eens hoeveel papier je daarwel niet voor nodig zou hebben. En wat het transport al niet lost.

Electronen wegen niets, een tablet zo vol als een hooischuur kan gerust mee met het openbaar vervoer zonder dat De Lijn finaal door de hoeven zakt. Wis je bestanden dan is er geen restafval, dit in tegenstelling tot geschreven manualen.

Eigenlijk is er maar één ding waar papier onmisbaar is, waar je met digitsale apparaatjes niet uit de voeten kunt, dat is uw gat.

Het is al eerder vertoond: Wij van de papierindustrie adviseren papier.

Ik vind Zoomit al een stap in de goede richting, en al mijn andere facturen scan ik zelf onmiddellijk in en gooi het papier weg.  De scans bewaar ik op een clouddrive en ik maak nog een backupje op een double-bay NAS thuis.  Als ik die PDF-gescande facturen dan betaal doe ik simpel copy/paste van de iban en de mededeling. handig, en minder risico op fouten.  Op de PDF zet ik een annotatie met de betalingsdatum. en via mijn smartphone/ipad kan ik, waar ik ook ben, steeds de facturen bekijken.  idem met andere documenten, ik bewaar haast niets meer op papier.  En alle kranten en magazines die ik lees : op de Ipad, via hun eigen app of met Kindle subscription.  Kindle gebruik ik ook voor boeken, en de eerste pagina's zijn gratis.

Waar mogelijk, ben ik papierloos. Enkele voorbeelden:

- briefwisseling en facturatie

- artikels die ik lees binnen het uur

- documentatie

- collaborative editing

- alle vormen van (snelle) communicatie

Ik gebruik toch nog papier. Enkele voorbeelden:

- snelle schetsen om mijn gedachten op papier te zetten

- artikels die ik lees over meerdere dagen (boeken)

- cursussen voor studie, waarin ik aantekeningen wil maken

- wanneer de informatie snel beschikbaar moet zijn, in digitaal-onvriendelijke omstandigheden (identiteitscontrole in luchthavens, een kaart op trektocht in de bergen)

- wanneer ik mezelf wil vrijwaren van afleiding

Kortom, zoals gewoonlijk bepalen de omstandigheden het meest geschikte hulpmiddel. Daar generieke uitspraken over doen, lijkt me lobbyistisch. Laat de gebruiker toch beslissen en laat de overheid zich concentreren op efficiëntie. Het zal vaak maar niet altijd in het voordeel van digitalisatie uitdraaien.