Space Shuttle (1)

Als de Space shuttle op zijn lanceerplatform staat, dan kan je twee vaste stuwraketten zien die aan beide zijden van de brandstoftank zijn vastgemaakt. Dat zijn de vaste stuwraketten, solid rocket boosters of SRB's. Die worden gemaakt in de Thiokol-fabrieken in Utah. De ingenieurs die deze stuwraketten hebben ontworpen, hadden ze eigenlijk graag wat dikker, wat breder gemaakt. Maar dat kon niet, omdat ze per trein naar de lanceerbasis vervoerd moeten worden. De spoorweg van Utah naar Florida loopt door een tunnel in de bergen. De SRB's moeten dus ook door die tunnel kunnen. En hoe breed is die tunnel? Iets breder dan de spoorlijn zelf, en die is vier voet en acht en een halve duim breed. Waarom? Omdat de Amerikaanse spoorwegen ontworpen werden door Britse expats, en in Groot-Brittannië zijn de spoorlijnen net zo breed.


Maar waarom zijn de Britse spoorlijnen precies vier voet en acht en een halve duim breed? Wel, voordat er treinen bestonden, waren er al tramways met sporen, en die tramwagons hadden afmetingen die gebaseerd waren op paardenkarren. De afstand tussen de wielen van die paardenkarren waren gebaseerd op de afmetingen van de oude Romeinse heirbanen, soms ook wel heerbanen genoemd. Als de karrenwielen te ver uit elkaar stonden, zouden de wielen op de oude heirbanen in de berm vastgeraken. De spoorbreedte van de Amerikaanse spoorwegen is dus in feite afgeleid van de wielafstand van de oude Romeinse strijdwagens die over de heirwegen reden.

Maar hoe werd de breedte van een Romeinse heirweg bepaald? Wel, op die heirweg moesten twee paarden elkaar kunnen kruisen. De breedte van een Romeinse heirweg is dus twee keer de breedte van het achterwerk van een paard.

En zo komen we tot de verrassende vaststelling dat een afmeting van 's werelds meest geavanceerde transportsysteem, de Space Shuttle, meer dan tweeduizend jaar geleden werd bepaald aan de hand van het achterwerk van een paard.

(Bron: Astrodigital.org - hat tip: Fustigator)


foto copyright BlastZone.com

Reacties

#23217

LVB

 

Ik heb zelf wat vragen bij dit leuke verhaal:

1) Als twee paarden elkaar moesten kunnen kruisen op een heirbaan, waarom moesten twee strijdwagens elkaar dan niet kunnen kruisen?

2) De diameter van een SRB is 12,17 voet of 3,71 meter. Hoe breed is het achterwerk van een paard?

3) Er is ook nog het verband tussen de afstand tussen de wielen, en de breedte van een treinwagon. Die wordt niet verklaard. De breedte van de wagon is meer bepalend voor de diameter van de SRB, dan de afstand tussen de wielen.

#23219

Eric Jans

 

My universe for a horse!

De Grieken maakten dan weer afbeeldingen van vliegende paarden die mensenzielen ter aarde bestelden: de geboorte vanuit een soort 'hiervoormaals'.

Interessante beschouwing.

Overigens: die heirbanen creëerden ook goeddeels onze huidige taalgrens: ten noorden ervan Germaanse taalvormen, ten zuiden ervan 'Latijn'.

Rijden de treinen ook links in de States?

#23220

Huug

 

Mind-boggeling! (Als dat zo is)
Laat me ook bedenken en nadenken hoe andere dingen zijn zoals ze zijn. Visies op besluitvorming op hoog niveau enzo..

#23221

Huug

 

Laat me ook bedenken om altijd en alles in vraag te stellen.

#23228

Outlaw Mike

 

Kom me nu niet vertellen dat er maar 1 spoor loopt van Utah naar Florida. Ze kunnen toch rondrijden via Mexico, Canada of Brussel X?

#23230

dof

 

"Als twee paarden elkaar moesten kunnen kruisen op een heirbaan, waarom moesten twee strijdwagens elkaar dan niet kunnen kruisen?"

Dat ligt toch voor de hand?

Koeriers moeten snel van en naar het front, strijdwagens enkel snel naar het front.

"Er is ook nog het verband tussen de afstand tussen de wielen, en de breedte van een treinwagon."

Ik zie niet in waarom er zo een verband zou zijn.

Ik kan me wel voorstellen dat er een verband is tussen de afstand tussen de wielen, de breedte en lengte van een treinwagon, de minimum draaicirkel, en de afstand tussen twee parellelle spoorbanen.

En dat verband is er omdat ...

twee treinen elkaar moeten kunen kruisen in een bocht zonder te botsen!

#23235

LVB

 

@dof: De bepalende factor voor de afmetingen van de SRB is de breedte van de tunnel. Die hangt af van de breedte van de wagons, niet van de wielafstand. Om de logische lijn van het verband tussen de SRB en het achterwerk van een paard te kunnen leggen, moet er dus ook een verband zijn tussen de breedte van de wagon en de wielafstand. Als die schakel niet aanwezig is, is er ook geen ketting.

Waarmee ik maar wil zeggen dat dit hele verhaal niet erg coherent is, hoewel het voor de oppervlakkige lezer wellicht geloofwaardig klinkt.

#23240

Francis

 

Kortom het valt onder de noemer "si non e vere" (ik doe niet verder want mijn Italiaans laat mij al in de steek)

Wel een leuk verhaaltje.

#23241

franky devaere

 

Er bestond ook een trein op slechts één spoor, en die niet omviel.

zie artikel http://www.catskillarchive....
en http://www.monorails.org/tM...

#23254

Lou

 

Zwijgen we nog van de voormalige Sovjetunie en haar beruchte breedspoor van 5 voet ... zouden Russische paarden een breder achterwerk hebben dan Britse? (En is de Sojoez daarom breder dan de SRB?)

#23302

I am NoName.

 

Afstand tussen de wielen en de breedte van de spoorwagon : nogal evident : hoe smaller de afstand tussen de wielen hoe kleiner de basis van de driehoek gevormd tussen zwaartepunt en wielbasis en dus hoe instabieler de wagen. Dus hoe breder de wielbasis hoe stabieler de wagon, maar ook hoe groter (hoger) de wagon kon zijn (worden) en hoe hoger het zwaartepunt kon liggen.

De wielbasis die aangehouden werd was dus het compromis tussen de verhouding zwaartepunt / wielbasis om het kantelen te voorkomen en anderzijds de maximale breedte zodat de wagen niet te zwaar werd om nog gemakkelijk getrokken te kunnen worden. Een brede wagon (wielbasis) impliceerde ook een hogere wagon en dus een hoger zwaartepunt, maar verhoudingsgewijs een te groot gewicht dus niet efficiënt in gebruik (de kracht van twee paarden was een determinerende factor). Ofwel een brede wielbasis met gelijke koets, gaf een laag kantelniveau, maar extra gewicht (de assen) en bredere vloer, wat zinloos was, aangezien de snelheid van de wagon toch bepaald werd door de snelheid van het paard en het dus relatief beperkt was, zodanig dat het kantelrisico eveneens eerder beperkt was. Want het risico tot kantelen verhoogt met de snelheid doorheen de bocht. Met als gevolg dat een extra brede wielbasis vanuit efficiëntieoogpunt gewoon zinloos was.

Aangezien de wagons afgeleid waren van paardenkoetsen, die getrokken werden door paarden konden deze niet buiten proportioneel zijn, want hoe groter de wielbasis hoe groter de wagen, en dus hoe zwaarder, en dus hoe moeilijker de paarden het voertuig konden trekken.

Dus de wagens waren in verhouding van de kracht van twee paarden, en dus in verhouding van de breedte van twee paarden naast elkaar : conclusie, er bestaat dus wel een verband tussen de breedte van twee paarden naast elkaar, hun trekkracht, het formaat van de wagon en dus de afmeting van de wielbasis van de wagon en dus de breedte van de spoorlijn.

En vanuit die vaststelling de breedte van de tunnel. Wederom heeft het geen zin een brede tunnel te graven als je toch smalle voertuigen erdoorheen laat rijden.

Het beeld dat opgehangen wordt is een uitstekende demonstratie dat eens je vertrekt van een "oude" situatie, en daarop voortborduurt zonder fundamentele infrastructuurwerken door te voeren, je uiteindelijk in een later stadium van het "nieuwe" project geconfronteerd wordt met de zelfde beperkingen van het "oude" systeem dat men juist verlaten heeft omdat het niet voldeed aan de nieuwe behoeften.

#23303

LVB

 

@Noname: Ja, er is een verband tussen wielafstand en wagonbreedte, maar in dat verband zit ook een vrijheidsgraad binnen bepaalde limieten.

#23305

Koen Robeys

 

Wellicht heb ik gemist dat de vraag naar de strijdwagens een deel van de
grap was...? Dat moet dan maar, ik neem de vraag hier even serieus.

Het punt is, strijdwagens waren het wapen van de mobiliteit - de latere
cavalerie, tanks en helicopters - van het allereerste uur. Het was
helemaal aan het begin van de beschavingen, de tijd van de moeizame
uitvinding van Het Paard, toen dat paard nog niet tot een volwassen
strijdros was opgekweekt, zoals we dat in verhoudingsgewijs moderne tijden
als de middeleeuwen te zijn krijgen. Het beste dat we in die tijd konden
was dat paard voor een kar vastbinden, en op die kar een man met een
schild, en één met een speer bevestigen, en zo de vijand in snelheid
nemen.

De laatste keer dat er (uit het blote hoofd) serieus van strijdwagens
sprake was, was in Homeros. Die schreef omstreeks 800 BC over tijden van
ééuwen daarvoor; midden in het bronzen tijdperk. En het zou me niks
verbazen als ze toen al op hun retour waren: Hektor en Achilles vochten
toch te voet, dacht ik?

Kortom, strijdwagens moeten op hun hoogtepunt geweest zijn, ach... ik hou
zo van ronde getallen... noem het 2,000 BC

Voor de Romeinen die heirbanen aanlegden even ver in het verleden als die
Romeinen voor *ons* in het verleden liggen.

Of ook: voor de Romeinse heirbanen was de breedte van een strijdwagen even
relevant als de getalsterkte van een Romeins legioen voor een Airbus.

#23321

I am NoName.

 

@ Luc. Het is natuurlijk geen absoluut verband, net zoals de tunnelbreedte en de raketafmetingen niet in absolute relatie staan met de paarden. Ook in de paarden heb je variatie.

Wel was de afmeting van de wagens gedetermineerd door de (gemiddelde) kracht van de paarden, dus van hun gespierdheid, van de potentie een wagen te trekken, de afmetingen van de wagens die in relatie stonden met hun gewicht, wat op zijn beurt weer in relatie stond met de wielbasis (draagvlak versus kantelmoment), enz.

Met als gevolg dat de tunnel uiteindelijk niet groter gebouwd werd dan wat noodzakelijk was om de wagens er door te laten, die op hun beurt ... enz. we gaan terug tot aan de paarden.

Vrijheidsgraad binnen bepaalde limieten ? Wel als je het bekijkt vanuit het oogpunt van efficiëntie zal men natuurlijk de wagens zo ruim mogelijk gemaakt hebben, en zal men enkel rekening gehouden hebben met de maximale limietenwaarden en die dus nagestreefd hebben. Dus men zal vermoedelijk de wagens gebouwd hebben om de limietwaarden te bereiken en ze zo groot als mogelijk gebouwd hebben maar vertrekkende van standaardwaarden die in het systeem ingebed waren (spoorbreedte, maar ook de afmetingen van de wielen, gebruikte materialen, enz). Als je de logica in het verhaal herhaalt kom je dus tot de conclusie dat de raketten maar zo groot gebouwd zijn als de limietwaarden voor een wagon (wagen) die getrokken kon worden door paarden.

De vrijheidsgraad ? Wel die werd beperkt door het technisch kunnen, dus rekening houdend met de materialen die gebruikt konden worden (hout en ijzer) om het gewicht van de wagens zo laag mogelijk te houden en steunend op de conventies van de afspraken waarop het systeem gestoeld was, en die eigenlijk al dateerden van een vroegere periode. Dat we daar nu raar tegenaan kijken kan mi enkel verklaard worden doordat we nu veel meer dan vroeger geconfronteerd worden met nieuwe materialen en dus meer mogelijkheden tot variatie in technische constructies. Vroeger vertrok men van de materialen die voorhanden waren : houten panelen, werkstukken in hout en ijzer, elk met hun specifieke kenmerken inzake slijtage, hardheid, broosheid, gewicht enz. En die vrijheidsgraad was eerder beperkt.

Anderzijds, zoals Koen het hiervoor beschrijft is het wel degelijk de vraag of je de logica kunt doortrekken tot de tijd van de heirbanen.

Alhoewel, in Pompeï heb je in de straten de stapstenen, dus waar de burgers op stapten om van de ene zijde van de straat tot de andere te gaan; die stapstenen laten een ruimte open om de karrewielen door te laten, en de afmetingen tussen die openingen zijn wel degelijk gestandaardiseerd en geven weinig mogelijkheid tot variatie in de spoorbreedte van de wagens (goederenvervoer); niet meer dan 15 cm als ik het mij goed herinner. Dus als die "normering" bestond in Pompeï kan je je afvragen of dat niet in de andere Romeinse steden doorheen het Romeinse rijk identiek was. En dus zou je vanuit die overweging misschien toch nog kunnen aantonen dat ook de breedte van de heirbanen aan zekere minima onderworpen waren. Maxima lijkt mij niet relevant. Dus, ik zou de relatie van de heirbanen tot aan de raketten, zo maar à priori niet uitsluiten.

#23357

Krist

 

1) 3.71 meter is erg breed om over het spoor te tranpsporteren. In de VS is het vrije ruimte profiel (want daar gaat het hier om, niet de spoorbreedte) een stuk ruimer dan in Europa. Containers worden vaak twee hoog op de wagons gestapeld in de VS. Maar voor 3,71 meter is wel een aangepaste lijn nodig.

2) De herkomst van de spoorbreedte van 4 voet en 8 1/2 inch is veel prozaïscher. Stephenson's eerste grote spoorlijn, de Liverpool en Manchester werd oorspronkelijk gebouwd met een spoorbreedte van exact 5 voet, gemeten over de _buitenkant_ van de rails. De rails waren 2" dik, en dat betekende dat gemeten over aan de binnenkant van de rails de spoorbreedte 4'8" was.
Tijdens de eerste testritten bleek echter dat 4'8" wat te eng was voor het al gebouwde materiaal, en werden de sporen 1/4" verder uit elkaar gelegd.
En zo komen we dus bij 4'8 1/4", ofwel 1435 mm...

#23384

I am NoName.

 

Krist is blijkbaar een man met kennis van zaken. Hij zal het (aan de hand van zijn info te beoordelen) blijkbaar goed en beter weten.

De vraag blijft evenwel waarom Stephenson een spoorbreedte nam van exact 5 voet.

Als je http://nl.wikipedia.org/wik... er op na leest stel je vast dat zelfs die voet niet absoluut was, blijkbaar varieert die lengtemaat volgens de streek waar men hem gebruikt. Dus de exacte spoorbreedte van 4 '8 1/4' is dus eerder een toeval omdat het de ontwerpers zo goed uit kwam. Het had dus gewoon een of meerdere centimeters breder of smaller kunnen geweest zijn afhankelijk van welke eenheidsmaat hij gebruikte.

Maar dan blijft de vraag of er een verband bestaat tussen de breedte van twee paardekonten en de diameter van de raketten.

Alvast meen ik mij te herinneren ooit afbeeldingen gezien te hebben waaruit bleek dat de eerste "trams" gewone wagens waren die getrokken werden door paarden maar zonder de sporen. Er werd in een later stadium gebruik gemaakt van een vast spoor dat het voordeel gaf minder rolweerstand te produceren waardoor de wagens langer werden en meer personen konden vervoeren, terwijl er daarvoor toch maar één koppel paarden nodig was.

Daar staat dan weer tegenover dat een treinspoor van 5 voet veel breder is dan wat een tram nodig heeft, zo meen ik mij dat toch te herinneren. Dus de relatie tussen de spoorbreedte en de heirbanen is zeker niet determinerend geweest.

Ik hou het gewoon op de afmeting van de paarden en hun "konten". En of het nu paarden of buffels waren, dat maakt eigenlijk maar weinig verschil uit. De afmeting van de trekdieren staat in verband met de afmeting van de wagens, die op hun beurt determinerend waren bij de bouw van straten, bruggen en gebouwen in de stad, die op hun beurt weer een invloed hebben op de breedte van de voertuigen, want met een bredere wagen dan de norm, beperk je het gebruiksgemak. En zodoende kom je tot een bepaalde normering van de verpakkingen ... van de meest courant vervoerde goederen. Welke op hun beurt weer in relatie staan met de voertuigen. Denk aan de containers en de palletten. De palletten zijn dermate van afmeting dat ze optimaal gebruikt kunnen worden om goederen te vervoeren in een container. Er gaat geen restruimte verloren. Met als gevolg dat bijna alle containers uniforme maten hebben, en dus ook de verpakkingen van de goederen die verhandeld worden (gedwongen door de behoefte om het aantal stuks vervoerde goederen te optimaliseren per container).

Dus het verband zou je kunnen leggen in die zin dat de raketten gebouwd zijn rekening houdende met de beperkingen van de tunnels, die op hun beurt gebouwd zijn in relatie van de afmetingen van de wagens in Europa, die op hun beurt afgeleid waren van de klassieke vervoermodi, die in het verre verleden hoofdzakelijk getrokken werden door een gespan met twee trekdieren naast elkaar.

Hadden we in Europa overdadig veel paarden geleefd in het verre verleden, dan hadden onze verre voorouders misschien de wagens getrokken met vier trekdieren naast elkaar, en dan zouden de heirbanen vermoedelijk breder geweest zijn, en zouden uiteindelijk ook de raketten daardoor een andere vorm gehad hebben.

Tenzij we dan allemaal nog steppevolkeren zouden zijn die leven op de rug van een rijdier en de maan vereren als een godheid, zonder ons vragen te stellen hoe we voet op de maan kunnen zetten.

#23386

Erik Evrard

 

Luc,

dit is al een erg oud verhaal dat al lang de ronde doet (op Internet, en nog daarvoor). Maar zoals anderen reeds opmerkten klopt het niet helemaal. De spoorbreedte is niet de beperkende factor, maar wel de zg. 'loading gauge' (oftewel het ruimtelijke profiel in goed Nederlands).

Die is in de VS (veel) groter dan in Europa, en zelfs binnen Europa zijn er verschillen. Zo is het ruimtelijke profiel in Groot-Brittannië nog het kleinst van allemaal, wat je ook merkt als je in een Engelse trein een koffer in het bagagerek boven de stoelen probeert te plaatsen.

In de VS is het ruimtelijke profiel, vooral in het midden en het westen van het land, zelfs erg ruim. Je ziet er dan ook zg. piggyback goederentreinen, met 2 containers bovenop elkaar. Dat is gewoon onmogelijk in Europa, zelfs in Spanje en Rusland, waar de spoorbreedte meer is dan in de rest van Europa.

Meer hierover o.a. op http://en.wikipedia.org/wik...

Erik

#24093

Ben

 

Tiens, dat verhaaltje werd al uit de doeken gedaan in het boek "De Zahir" van Paulo Coelho (2005). Maar hij kan dat natuurlijk ook wel van het net gepikt hebben...

#24288

PJ

 

Heb het jaren geleden (vermoed 2000 of 2001) eens in het Engels in mijn mailbox gekregen. Blij dat ik het nog eens opnieuw (in het Nederlands) kan teruglezen.

#49619

IPZERRRS

 

ME NO LIKE SPACE !! __ error.