Leterme over de taalgrens

Het Vlaams werd niet beschouwd als één dialect, maar als een allegaartje van verschillende dialecten. Iets wat in die tijden waarschijnlijk niet zo ver naast de waarheid was.
Maar dat er daarnaast werd genegeerd dat het Waals die in Wallonië werd gesproken ook maar een verzameling van lokale dialecten was, en dat die mensen eigenlijk ook geen deftig Frans praatten, is iets die men blijft stil houden.
Behalve 1 keer gehoord op La Première: "Les flamands vu par les wallons".
Ik moet die podcast dringend eens herbeluisteren ;-)

In Belgie spreekt men toch Nederlands en Waals?

Wallonië kent heden ten dage een rijker talenstelsel dan Belgisch, Frans of Zeeuws Vlaanderen: de Oostkantons spreken Duits (met faciliteiten voor Franstaligen/Duitstalig al naargelang de meerderheid), er zijn faciliteitengemeenten met Nederlands (en bijgevolg: (West en Oost)vlaams, de Franse taal is ook aanwezig.

Men heeft in Arel ook een Luxemburgstalige minderheid die vecht om erkenning. Misschien zijn Walen niet zo meertalig (ze vergeten bovendien hun eigen Waals en Picardisch), maar Wallonië als gebied is in grotere mate meertalig dan welk Vlaanderen ook.

Over uw twee opmerkingen:

Met de eerste ben ik het niet eens met u Bart:

Vlamingen zijn niet meertalig. Niet echt meertalig zoals bijvoorbeeld Luxemburgers (Tirolers, Basken, Bretoenen, Oekraieners, Transylvaniërs, Ieren): dus zeker niet in de zin die ik bedoel, namelijk vanuit hun maatschappij. Of ook niet in de zin van vroeger; met dialecten, administratieve talen, minderheidstalen, religieuze talen, waar alle streken van Europa meertalig waren.

Uitzondering voor Belgisch Vlaanderen is evenwel Brussel in België (en de informele relaties tussen burgers in de gewesten die nergens meer uitgetekend staan).

In Frankrijk daarentegen zijn er haast geen meertalige Vlamingen meer (hoewel er inspanningen worden geleverd: Nederlands in studiepakketten met Engels, Spaans, etc.: Vlaams gaat helaas verloren.)

En in de zin die u gebruikt, namelijk vanuit hun privé palmarès (+ verplichte talen op school) wordt de talenkennis van Vlamingen uit België steeds zwakker. Of niet zwakker, maar op het Nederlands na kennen zij niet veel meer talen dan Franstalige Belgen of Walen.

In de zin die u gebruikt wil ik er u op wijzen dat de Vlamingen het ook nog altijd bijzonder zwak stellen in hun kennis van Slavische talen, ondanks de zienderogen groeiende Slavische bevolking in Antwerpen en Brussel (Europese talen kennen drie grote families: Slavische vallen altijd uit de boot).

Walen zullen misschien terug vanuit hun maatschappij meertalig worden, indien hun Algemeen Waals dat zich nu ontwikkelt verspreid en toegepast wordt is dit een heuglijk feit.

En als het Nederlands de Vlaamse verkavelingen in Wallonië zal winnen, de menus in restaurants steeds meer Nederlands zullen gebruiken, kunnen ze misschien, Willem indachtig, vanuit hun Belgische maatschappij Nederlandstalig worden.

Prioritair lijkt me wel dat ze hun eigen taal (het Waals) moderniseren en bestendigen. Daarna volgt de meertaligheid wel. Dit is mijn voorlopige bedenking: eerst Waals consolideren, dan volgt Nederlands.

Dan wordt voor de Zuidelijke Nederlanden het volgende model mogelijk:

Walen - Waals + Frans/Nederlands of + Duits/Frans
Vlamingen - Vlaams + Nederlands/Frans (België)
Vlaams + Frans/Nederlands (Frankrijk)
Luxemburgers - Luxemburgs + Frans/Duits of Duits/Frans

Voor het tweede:

Ik heb 2 (twee, zwei, deux, dva, kettö, iki, du, bi) redenen aangegeven voor het verbreken van het evenwicht. Het opkomen van een standaardtaal als het Nederlands (1), op zich een heuglijk feit, mede met het verdwijnen van de Waalse streektalen (2) waardoor alleen de Walen met het Frans vereenzelvigd werden, terwijl daarvoor ieder een gewisse afstand tegenover deze taal had.

Over een zaak ben ik het wel met u eens: van algemeen beschaafd Frans is er weinig te merken geweest (hoewel het wel altijd heeft bestaan, maar te beperkt), misschien door de afstand, en dat een evenwicht hierdoor verbroken werd is zeker een overweging waard.

Flandria,

Sorry, maar heb jij de laatste jaren nog een keer in één van de vele exporterende bedrijven die vlaanderen kent (we exporteren als ik het goed heb 80% van de belgische export) een voet binnen gezet?
Heb je dan ook gemerkt dat de telefonistes daar alle mogelijke talen spreken?

Trouwens, dat de Oostkantons duits spreken is juist. De vraag is dan ook of het walen zijn. Neen natuurlijk, het zijn verdikke duitsers die naar ons werden overgeheveld na de wereldoorlog.
Maar goed, jij draagt hier eigenlijk dé oplossing voor de probleem van de laatste tijd op een luchtige manier binnen.
Als de walen meertaliger zijn als de vlamingen, kan het voor hen dus ook geen enkel probleem zijn om nederlands te leren. Yves was dus verkeerd, de walen zijn niet te stom om vlaams te leren. Integendeel hun meertaligheid is zo verpletterend dat wij enkel nog verbouwereerd wat schabouwelijk vlaams kunnen prevelen.
Waarom de Walen dan toch weigeren vlaams te praten? Zijn het dan toch klootzakken?
Trouwens, beste Flandria,
het is niet aan de vlamingen om slavisch te leren omdat hier slaven komen wonen. Het is aan de slaven om vlaams te leren. Is dat nu zo moeilijk te begrijpen?
Ik heb 2 jaar in Duitsland gewoond. Denk jij dat mijn huisbaas vlaams geleerd heeft, of dat ik duits leerde spreken?

Het gaat er niet om of je maatschappij meertalig is, want op die manier is congo veel meer meertalig dan pakweg zweden. Nochtans zal een zweed vrij snel overal ter wereld zijn talen leren en een congolees zal daar meer moeite mee hebben. Omdat hij stommer is dan een zweed? Bijlange niet. Omdat een meertalige maatschappij NIETS zegt over de meertaligheid van de individuen. En omdat een zweed deftig onderwijs kan volgen, terwijl dat voor een congolees niet vanzelfsprekend is.

In jouw optiek is de VS ook meertalig (Engels en spaans). Wel jammer dat een gemiddelde amerikaan van het buitenland noppes afweet. Daar gaat je meertaligheid.
Daarentegen is Duitsland ééntalig, maar ze verkopen tot in Rusland, Amerika en China hun machines. Tiens, zouden ze dan toch meertalige individuen hebben?

Het is net àls je maatschappij haar eigen cultuur verzorgt en die met eerbied doorgeeft aan haar inwoners, dat die inwoners cultuur leren waarderen en open zullen staan om andere culturen te bestuderen.
Het recht om zijn moedertaal te kunnen beleven, gebruiken en te koesteren in zijn taalgebied zou eigenlijk een mensenrecht moeten zijn. Je mag dus je moedertaal ook gebruiken in een ander taalgebied, maar verwacht niet van die inwoners dat ze jouw moedertaal gaan aanleren. Je hebt dus de plicht om de autochtoon zijn moedertaal ook te leren, als je zijn buur wil worden. En als jij die taal leert, zal je zien met hoeveel sympathie die autochtoon je opvangt in zijn gemeenschap.

Trouwens, als je het over picardisch en waals wil hebben, wat denk je dan over westvlaams (brugs, iepers, veurns, kotrijks) oostvlaams (oudenaards, gents, lokers, sint-niklases) antwerps (antwerps, kempisch) en limburgs (hasselts, brees, genks en lommels)?

Bart,

"als je het over picardisch en waals wil hebben, wat denk je dan over westvlaams (brugs, iepers, veurns, kotrijks) oostvlaams (oudenaards, gents, lokers, sint-niklases) antwerps (antwerps, kempisch) en limburgs (hasselts, brees, genks en lommels)"

De (meeste!) dialecten die u opsomt van de Noord-Belgische provincies staan in een hecht verband met de Nederlandse taal (dialecten van het Nederlands). Dit is niet zo met de Waalse dialecten (geen dialecten van het Frans).

Waalse dialecten staan niet in een hecht verband met de Franse taal (zoals de meeste Vlaamse met de Nederlandse). Zij staan ernaast, en verwijzen naar een taal waarvan de standaardvorm nog maar sinds de jaren '90 tot ontwikkeling komt (wat wij met het Nederlands al meer dan 60 jaar doen!!).

U kan me niet in de mond leggen dat Walen meertalig zijn. Dit staat nergens in mijn post. Ik heb geschreven dat Wallonië (grotendeels het Waals Gewest) meertalig is, niet per se de bewoners. Niet meer dan Belgische Vlamingen in ieder geval.

Ik schreef: Wallonië is meertaliger dan Vlaanderen als gebied.

In een maatschappij kunnen bedrijven naar hartelust vissen naar personeel dat voor vertaler-tolk heeft gestudeerd, of secretariaat (...). Dit is gewoon om den brode (troeven): het zegt niets over individus of oude tradities. Ze leggen het gewoon van zich af eenmaal ze de bedrijfsdeur sluiten: of het ander extreem: ze maken er hun stokpaardje van). Vaak dankt men die meertaligheid ook aan de veeltallige aanwezigheid van nazaten van migranten, de tweede of derde generatie.

Ik moet zeggen: het Engels dat er gesproken wordt is niet slecht, maar daar blijft het dikwijls ook bij. Voor Frans en Duits kan je al ver gaan zoeken om foutloze (basis)taal te horen.

Trouwens, ook in Waals en Brussels België zullen dit Engels en Spaans ongetwijfeld ook in volle opgang zijn. Ik denk niet dat zij moeten onderdoen voor de kennis van Engels of Spaans. Het lijkt me dat u die mensen gewoon niet kent of onderschat.

Congolezen die het geluk hadden te studeren zijn uitheems meertaliger dan (opgeleide) Zweden: of juister gesteld, met meer variatie. Ooit zag ik Congolese echtgenotes van Belgen in een dialoog tussen hun Vlaamse en Waalse mannen tolken. Dit was grappig en treurig tegelijk.

Ik ken Congolezen in het buitenland die Engels spreken, Spaans en Russisch. Zij spreken alle talen die ze nodig hebben.

Inheems zijn Congolezen ook meertaliger dan Zweden: er zijn, behoudens het Frans, vier grote talen (Lingala, Swahili, K...) waarvan ze er vaak twee beheersen.

Hebt u al een Zweed Samisch of Meidän kieli horen spreken? Deze talen zijn natuurlijk die van een piepkleine minderheid (doch niet territoriaal: ze krijgen heden ten dage ook bescherming, tolken, vertalingen naar het Zweeds dat ze even perfect beheersen als de anderen louter om het behoud van een minderheidstaal). Maar:

Finland als inheems twee(meer)talige maatschappij (Fins, Zweeds + Sami) is veel relevanter. Er bestaat een volwaardig Finse variant van het Zweeds (zonder toonverschillen: plat).

In de praktische zin krijgen gemeenten met 10% (vaak aan de kust) van de bevolking die de andere taal spreekt een tweetalig statuut.

Finnen blinken dankzij hun inwendige meertaligheid ook uit in talen als het Engels en het Latijn (dat voor hen geen verleden heeft in tegenstelling tot België) (en Finstalige Finnen beheersen vaak ook behoorlijk Zweeds,...).

Als ik nu (anders wel!) over Slavische talen schrijf is het niet omdat er hier Russen, Polen en Joegoslaven zitten. Niet in het kader van schatplichtigheid.

Niet in het kader van de extegratie dus. Extegratie is het omgekeerde van integratie: de capaciteit van de autochtone bevolking om de eigenschappen van de allochtonen te integreren.

Slavische talen in het pakket van louter vreemde talen, of in de allerbreedste hedendaagse institutionele zin: in de samenhang van Europese talen worden door Vlamingen (en alle Belgen, meer zelfs dan onze omringende landen) de Slavische talen onbewust doch stelselmatig verwaarloosd (geen Russisch of Pools in het middelbaar, enz.).

De VS zijn natuurlijk twee(en: meer)talig in mijn optiek. Heel het Zuiden voornamelijk: ook de plaatsnamen wijzen hier uitvoerig op (dus nog meer dan in Germaans Vlaanderen).

Met name het Spaans is een taal die institutioneel dringend gestalte moet krijgen (in tegenstelling tot tientallen anderen).

Het is niet rechtvaardig dat alleen Engelstaligen alles bepalen. Het Frans heeft het al definitief ontgolden. En dan zwijgen we nog over de taal van de grond, de inheemse talen van de Indianen.

Wat de eentaligheid van Duitsland betreft: het is zo afgeroomd door de geallieerden, dat er nog maar weinig gebieden bestaan met niet-Duitstalige dialecten (behalve dan het Sorbisch tegen Tsjechië, dat u dan vergeet).

De geopolitieke noodzaak bestaat in dat gedeelte van Europa dus niet echt (tenzij er een politieke beweging zou zijn om bepaalde Noordduitse dialecten tot het Nederlands te herleiden, of tot het Luxemburgs: bestaan die? mij goed), dus Duitsland kan er niet als voorbeeld bijgehaald worden.

Wel heel treffend dat u de bedrijfswinsten en export hierbij betrekt. Is een beetje eenzijdig.

"Het recht om zijn moedertaal te kunnen beleven, gebruiken en te koesteren in zijn taalgebied zou eigenlijk een mensenrecht moeten zijn."

Dit geldt ook voor minderheden.

"Je mag dus je moedertaal ook gebruiken in een ander taalgebied, maar verwacht niet van die inwoners dat ze jouw moedertaal gaan aanleren."

Over wie hebt u het? Ik ga een spel spelen dat in wezen ernstig is: De Walen spreken hun moedertaal niet meer, ze kennen die zelfs niet meer. Hoe kunnen ze dan verwachten dat anderen die gaan spreken?

Het zou zelfs misplaatst zijn (en anachronistisch) zijn dat ik als Vlaming hun moedertaal ga spreken (hoewel ik die naarstig leer). Frans volstaat als contacttaal.

Of hebt u het over Franstaligen (die alle banden met hun volkstaal verloren zijn?). Tja, of het dan Walen of Vlamingen zijn maakt dan weinig uit. Het is een spijtige zaak.

"Je hebt dus de plicht om de autochtoon zijn moedertaal ook te leren, als je zijn buur wil worden. En als jij die taal leert, zal je zien met hoeveel sympathie die autochtoon je opvangt in zijn gemeenschap."

Buur zijn in de geopolitieke zin vind ik flauwe symboliek. Ik gebruik dat begrip nooit. Vooral niet als je weet hoe buren in sommige Belgische voorsteden met elkaar omgaan: griezelig gewoon.

Walen, Vlamingen en het Nederlands:

Een Waal die mij Nederlands probeert op te dringen (ik zeg wel: opdringen) omdat ik Vlaming ben hoeft niet op veel sympathie te rekenen. Een die er automatisch vanuit gaat dat ik Frans spreek heden ten dage ook niet meer: de Belgische realiteit is niet meer zo.

Indien het al een vorm van Nederlands (ooit zag ik een Waals nationalist die perfect Hollands sprak) is, zal hij nooit enige vorm van Vlaams kunnen spreken. In de zin van 'Vlaams' heeft Yves Leterme gelijk.

En de Walen denken nog altijd in termen van 'parler flamand' (Vlaams spreken).

Maar ik zal ook nooit Waals kunnen leren spreken als ik er niet ga wonen vanaf mijn allerpilste jeugd.

Als Belg zal die Waal die me in het Nederlands aanspreekt juist wel op veel sympathie kunnen rekenen van mijnentwege, omdat hij de taal van de meerderheid der Belgen spreekt wat ik maar meer dan normaal vind.

Als u geen inheemse of inlandse meertaligheid als (zij het maar theoretisch) uitgangspunt neemt zal u me nooit kunnen volgen: uw standpunt is het eentalige, zoals men dat jarenlang in centralistische staten als Frankrijk heeft gedaan.

Verder verzwijgt u het bestaan van AAM's, Anderstalige Autochtone Minderheden, en gaat ervan uit dat een autochtone bevolking altijd eentalig is: dit is onjuist. Voor de meeste gevallen in de wereld geldt deze constellatie niet!

Niet iedereen is autochtoon in de zin dat er verstedelijking en stadsvlucht is (dus autochtoon als plaatselijk), en in die zin kunnen nieuwkomers als vreemd worden aanzien door de plaatselijke bevolking.

Maar in vele gevallen is het een sociale kwestie(stadsvlucht, export van stedelijke manieren) gaat het dan toch nog wel om hetzelfde volk.

En de echte inzet van zulke discussie is (om respect en sympathie te krijgen): stedelijke bevolking moet plattelandsbevolking (natuur, architectuur, gewoonten,...) respecteren, en omgekeerd (stedelijke tradities respecteren): de plattelandsbevolking moet begrijpen dat steden uitdeinen, dat steden ook voor hen iets kunnen betekenen) en dat die interne migratie ook haar ten goede komt.