Anthony Seldon over de strijd Blair-Verhofstadt

(p.279-280) Chirac's en Schröder's visie voor de Europese Unie was fundamenteel verschillend van die van Blair: 'Ik denk dat de Eerste Minister aanvoelde dat zij Europa afhielden van het maken van vooruitgang naar een concurrentiële markt en liberalisering', herinnerde Kim Darroch zich die [Sir Stephen] Wall zou opvolgen in Downing Street in juni 2004. Chirac en Schröder geloofden in een sterk federalistische Europese Unie, gecontroleerd vanuit het centrum. Zij 'verwachtten in staat te zijn de voorzitter van de Commissie op te bellen om hem te zeggen wat te doen', volgens iemand uit Blairs team. Dat betekent dat ze 'iemand wilden die als voorzitter hun zaakjes zou klaren en [toch] zijn plaats kende. De Britten wilden iemand die echt onafhankelijk zou zijn en de regels krachtig zou toepassen' en terzelfdertijd Blairs visie zou delen van een losser vrije-markt Europa. Chirac en Schröder besloten onder elkaar dat de Belgische premier Guy Verhofstadt hun man was. Hun tweede keuze was de Luxemburgse premier Jean-Claude Juncker. Beide waren gekende Benelux-federalisten. In Downing Street reageerde men met ontzetting. Hoewel hij Verhofstadt rond die tijd persoonlijk wel mocht, beschouwde Blair hem als 'een crack-pot federalist met huiveringwekkende ideeën' en 'uit de hand etend van Frankrijk en Duitsland' ['in the pocket of France and Germany']. Blair had het onderwerp besproken op de Europese Raad van december 2003. [...]. Schröder zei hem dat hij Verhofstadt wou, waarop Blair zei 'Hij is niet mijn favoriete kandidaat. Ik ga er over nadenken'. Schröder beschouwde dit als een schoorvoetende toestemming. [Sir Stephen] Wall moest tussenbeide komen bij zijn ambtsgenoot in Berlijn. 'Twijfel er niet aan - Blair wil deze kerel niet' [Blair does not want this guy]. Vervolgens arrangeerde Verhofstadt een onderhoud met Blair om diens toestemming te bekomen. 'Ik wil er voor gaan maar ik zal dat niet doen als je me niet steunt', zei hij tegen Blair, die antwoordde: ' Eigenlijk steun ik je niet, je bent niet mijn kandidaat voor de job, maar we bevinden ons niet in veto-gebied'. Verhofstadt verliet de vergadering, denkend dat Blair hem niet zou stoppen. Hij sprak daarna met Schröders mensen en zei dat hij van Blair 'fair wind' had gekregen. Weerom werd het aan de Britse vertegenwoordigers overgelaten om Blairs echte gevoelens mee te delen.

(p.282) [Met Verhofstadts kandidatuur dood in het water, red.] was Blairs grote vrees dat Frankrijk en Duitsland zich per default naar hun tweede keuze zouden keren, Juncker. 'We gaan hem voor vijf jaar moeten verdragen als ze daarin slagen. [...] Morgen zullen we de telefoons moeten gaan gebruiken', zei Blair. Hij was op de Portugese premier José Manuel Barroso uitgekomen als zijn favoriete keuze en had zich verzekerd van de steun van [Angela] Merkel. Barroso was een gelijkgezinde geest; hij werd door zijn team omschreven als 'een globale denker, een trans-Atlanticist en non-federalist', die net zo hard voorstander van economische hervormingen was als Blair.

(p.283) De telefoondiplomatie van Blair leverde resultaten op: Barroso werd als voorzitter van de Commissie de keuze van het compromis. [...] John Grant, de permanente vertegenwoordiger van Groot-Brittannië bij de Europese Unie, beschouwde het standpunt van Blair met betrekking tot het voorzitterschap [van de Europese Commissie] als 'diens grootste verwezenlijking in Europa: zonder Blair was de voorzitter van de Europese Commissie vandaag Guy Verhofstadt'.

(p.406) [Europese top - Brits voorzitterschap van de Unie- Hampton Court, UK - 27 oktober 2005] Barroso opende met een toespraak van een half uur over zijn paper 'Europese waarden in een geglobaliseerde wereld'. De [vijfentwintig regerings]leiders gaven dan hun standpunt, bijna allemaal waren ze positief. Zelfs Chirac was enthousiast, ten dele omdat hij over de streep was getrokken met extra spreektijd. Toen Verhofstadt sprak over de noodzaak van harmonisering van de belastingen, werd hij ronduit verpletterd.

(p.411) De Europese Raad van Brussel op 15/16 december begon niet goed. [...] Op het openingsdiner werd de sfeer als hatelijk [nasty] beschreven. [...] Vanop de voorzitterstoel gaf Blair alle regeringsleiders de kans om te spreken. Verhofstadt hield 'een diep-bittere toespraak' die bestond uit een 'lange wilde hartstochtelijke klaagzang' [a long rant] tegen de Britten. 'Was ik de voorzitter van de vergadering geweest, ik was opgestaan en had hem een klap verkocht' zei een vertegenwoordiger uit Downing Street. Blair bleef kalm en zei enkel 'Zeer bedankt, Guy'. Verhofstadt was verrast en in de war want hij verwachtte dat Blair op zijn uitdaging zou antwoorden.

(p.571) Om 1 uur zaterdagmorgen [23 juni 2006] kwam de vergadering opnieuw bijeen, maar nu was het premier Verhofstadt die het beëindigen ervan vertraagde. Hij verachtte de houding van Blair tegenover Europa en probeerde de toegevingen die de Britten en de Nederlanders hadden afgedwongen opnieuw ter discussie te stellen. Het kwam bijna tot een handgemeen, zei een getuige, Verhofstadt en de Nederlandse premier Balkenende begonnen tegen elkaar te roepen van weerszijden van de conferentiekamer en het draaide extreem lelijk uit. Merkel kondigde een afkoelingsperiode aan om 4 uur alvorens men opnieuw bijeenkwam. 'Verhofstadt was zeer boos en begon te roepen tegen Blair die kalm uitlegde waarom hij niets zou veranderen [aan het bereikte resultaat van de onderhandelingen]'. Tegen 5 uur was Merkel er in geslaagd iedereen op één lijn te brengen, en er werd een overeenkomst bereikt.

(p.572) De voornaamste verwezenlijkingen van Blair in Europa kwamen voor het grootste gedeelte tot stand na 2003, in zijn 'ongebonden' fase. De belangrijkste daarvan was het blokkeren van Verhofstadt als Voorzitter van de Europese Commissie in 2004 en het veiligstellen van de benoeming van Barroso, de aanhanger van de vrije-markt, in zijn plaats.

Anthony Seldon (with Peter Snowdon and Daniel Collings), Blair Unbound, Simon&Shuster, 2007