Waarom respect niet goed is voor de pers
"Ik zou zeggen dat als men de beste manier zou zoeken om discipline en respect uit een heel land te doen verdwijnen, men niets beter kan doen dan de Amerikaanse kranten te nemen" -- Matthew Arnold.
De heer Arnold beoordeelde onze kranten zonder rekening te houden met hun opdracht. Hij beoordeelde hen vanuit een Europees standpunt, en hij had geen ongepaster standpunt kunnen vinden om een Amerikaanse krant te beoordelen.
Wat is de belangrijkste functie van een krant in om het even welk land? Nieuws brengen? Nee, dat is bijzaak. De eerste taak is het gidsen en kneden van de publieke opinie, het verspreiden van een nationaal gevoel en trots in naam van de natie, in één woord: mensen van hun land en zijn instellingen doen houden, en ze afschermen van de verleidingen van vreemde en vijandige systemen. Als men vertrekt vanuit die premisse, en dat zal niemand ontkennen, dan mispakte de heer Arnold zich aan een fout in onze journalistiek die helemaal geen fout is, maar haar belangrijkste verdienste...
De heer Arnold zou, met zijn getrainde blik en zijn intelligent waarnemingsvermogen, gezien moeten hebben dat het kenmerk dat hij bij onze pers zo hevig miste - respect, eerbied - precies datgene is wat haar onderscheidt van alle andere journalistiek op de aardbol, en het specifiek en waardevol Amerikaans maakt. Haar vranke en blije oneerbiedigheid is zonder meer haar meest waardevolle eigenschap. Want haar doel - dat door de heer Arnold over het hoofd werd gezien - is het bewaken van 's lands vrijheden, en niet van praatjes en bedrog. En daarom moet ze gewapend zijn met oneerbiedigheid, niet met eerbied.
Als je vijftig jaar lang de schimmel van de Engelse journalistieke plechtigheid en het timide respect voor bedrog zou kunnen opleggen aan onze pers, dan is het mogelijk dat de republiek ten onder gaat. Als je vijftig jaar lang de statige met mos begroeide farces van Europa zou blootstellen aan het vuur van een spottende en schertsende pers als de onze, dan is het bijna een morele zekerheid dat de monarchie en de daarmee gepaard gaande misdaden zouden verdwijnen uit de Christenheid...
Laat ons oprecht hopen dat dit feit voor eeuwig een feit zal blijven: naar mijn mening is een oordeelkundige oneerbiedigheid ["discriminating irreverence"] de schepper en beschermer van de menselijke vrijheid - net zoals dat andere de schepper en de beschermer is van alle vormen van menselijke slavernij, fysiek of mentaal...
Mark Twain in "The American Press", geciteerd in ""Mark Twain's A Connecticut Yankee: A Genetic Study", John B. Hoben, American Literature, november 1946 [hat tip: Chris Impens]
Reacties
johan vandepopuliere
woensdag, 18 februari, 2009 - 13:50"De eerste taak is het gidsen en kneden van de publieke opinie, het verspreiden van een nationaal gevoel en trots in naam van de natie, in één woord: mensen van hun land en zijn instellingen doen houden, en ze afschermen van de verleidingen van vreemde en vijandige systemen."
Dat klinkt als het mission statement van de Pravda.
Het lijkt wel of deze zin in tegenstrijd is met het pleidooi voor oneerbiedigheid. Vreemd hoor.
LVB
woensdag, 18 februari, 2009 - 14:11@johan vdp: die passage werd geschreven toen nationalisme (lees: patriottisme) overal hoogtij vierde. Vandaag leven we in het tijdperk waar het streven naar sociale gelijkheid de prioriteit lijkt te hebben.
Als je kijkt naar de taboes die vandaag nog bestaan in de Belgische pers, welke zijn die? Koning, kerk en vaderland zijn zeker geen taboe meer. Sociale zekerheid, EU... Daarvan gaan onze media uit van een unanieme sociale consensus: iedereen vindt dat ons systeem van sociale zekerheid het beste ter wereld is en dat daar niets mag/moet aan veranderen, iedereen vindt dat de EU moet evolueren naar een politieke unie. Dat zijn de taboes, de onderwerpen die nooit in vraag gesteld worden, de onderwerpen waar tegenstemmen nooit aan het woord komen tenzij als men ze kan belachelijk maken.
"De eerste taak is het gidsen en kneden van de publieke opinie, het verspreiden van een sociaal gevoel, het bevorderen van de sociale cohesie, de trots op ons ongeëvenaarde systeem van sociale zekerheid, in één woord: mensen van hun land en zijn instellingen doen houden, en ze afschermen van de verleidingen van asociale, oerconservatieve of ultraliberale systemen."
Lijkt het bovenstaande niet rechtstreeks uit de pen te komen van iemand als Mark Elchardus? http://lvb.net/item/1283
Maar je hebt gelijk, Mark Twain probeerde het rebelse karakter van de pers te verdedigen in termen van wat in zijn tijd en in zijn land geheel 'politiek correct' was.
johan vandepopuliere
woensdag, 18 februari, 2009 - 16:00Ja maar dat is het nu net. Hoe kan je een rebels karakter verdedigen in politiek correcte termen? Rebelsheid en politieke correctheid zijn m.i. tegenpolen. Zo vind ik het Pallieterke inderdaad een pak rebelser dan Humo.
Je mutatis mutandis zou bij mij evenveel weerzin oproepen. Noch patriottisme noch communisme zijn voor mij de kernopdracht van de pers. Kritische, onafhankelijke berichtgeving, dat is het. En een beetje intellectueel niveau had ik ook graag gezien. (En wat dat betreft schrijf ik LVB hoog aan. Kritisch, onafhankelijk, interessant, gespecialiseerd, niet "objectief" want opiniërend maar vanuit een duidelijke overtuiging en zonder hidden agenda.)
Ik zeg niet dat onze pers daar momenteel in uitblinkt, al heb ik meer last van hun sensatiezucht, hun obsessie te entertainen en hun flagrante inhoudelijke en vormfouten, dan met hun vermeende samenzwering tegen het liberalisme. Je engagement terzake is zeker een nodig tegengewicht, dat wel.
LVB
woensdag, 18 februari, 2009 - 16:44@johan vdp: "vermeende samenzwering tegen het liberalisme"
Ik heb nooit geschreven dat de media bewust anti-liberale berichtgeving verspreiden, ik beweer net dat dit het gevolg is van de 'sociaal-progressieve' luchtbel waarin de zelf-geselecteerde beroepscarrièrejournalisten zich bevinden.
Iemand met duidelijke economisch-liberale standpunten zal om evidente redenen vrijwel nooit kiezen voor een carrière van beroepsjournalist. Bij een 'sociaal bewogen' sociaaldemocraat ligt zo'n keuze veel meer voor de hand. Vandaar dat onze media bol staan van aandacht voor de armoede in dewereld, en de schuld van het kapitalisme daarvoor.
Wat ik hier beschrijf is allesbehalve een "samenzwering", maar wel een realiteit.
johan vandepopuliere
donderdag, 19 februari, 2009 - 11:15Zo gesteld, kan ik mij zeker vinden in die observatie.