Voedings- en drankgewoonten aan het hof van Leopold II

Ingezonden door LVB op 2009-05-01 19:59

Op donderdag 23 september 1869 deelden koning Leopold II en de rest van de koninklijke familie een rijkelijk gevulde tafel met een zestigtal gasten. Op het menu van negentien gangen stonden onder meer een "potage tortue à l'anglaise", "huîtres d'Ostende", "chaud-froid de faisan", "sorbet à l'orange" en "timbale d'ananas". Wijnen vloeiden overvloedig: Lafitte aan 9 frank per fles (een metselaar verdiende in die periode ongeveer 18 frank per week), Saint Julien (5,50 frank per fles), Larose (9 frank per fles), porto, sherry en de zeer geliefde champagne. Het gezelschap dronk in totaal 88 flessen leeg, goed voor 575 frank (bijna het jaarloon van een textielarbeidster). Naast de alcoholische dranken werd ook één fles water van het toen wereldwijd bekende merk Seltzer gedronken. Dit mineraalwater werd sinds de achttiende eeuw verspreid vanuit het plaatsje Niederselters (in het Bundesland Hesse) en kreeg in de loop van de negentiende eeuw een stevige geneeskundige reputatie.

Dat er mineraalwater werd geschonken, is interessant. Dat het telkens ging om een eerder kleine hoevelheid, verdient eveneens alle aandacht. Ook tijdens andere diners in december 1869 en in andere maanden van dat jaar, werd ten minste één fles Seltzer aan de koninklijke tafel geopend. Het bleek om een goede gewoonte te gaan, want ook in 1871 stond minstens één fles Seltzer op tafel, af en toe vergezeld van Vichy- en Sodawater. Nog geen tien jaar later, in 1879, zijn Vichy- en Sodawater alweer van de koninklijke tafel verdwenen en wordt de fles Seltzer alleen nog maar opengemaakt tijdens de lunch. Tussen de jaren 1880 en 1895 werd ook tijdens de diners opnieuw Seltzer geschonken. Nadien verdween dit gebruik opnieuw, vreemd genoeg net in een periode waarin het eten van kleinere hoeveelheden en lichtere maaltijden opmars maakte aan de eettafel van de elite en dus ook aan de tafel van de Belgische koninklijke familie. Mogelijk is men toen overgestapt op het drinken van leidingwater, een uitgavenpost die niet werd vermeld in de rekeningen van de keuken en dus ook niet terug te vinden is in de paleismenu's (...)

In vergelijking met de enorme hoeveelheden wijnen en likeuren en de rijkelijke maaltijden verdwijnt de consumptie van enkele flessen mineraalwater in het niets. (...) De regels van de "haute cuisine" stonden dat wellicht niet toe. Hoewel er aan het hof water werd gedronken, genoot het maar een middelmatig imago. Champagne kreeg dezelfde eigenschappen toebedeeld als mineraalwater: het zou de spijsvertering bevorderen. (...).

D. De Vooght, P. Scholliers, N. Teughels en S. Vandenberghe (FOST-onderzoeksgroep VUB), "Geschiedenis van gezonde voeding", in Nutrinews, januari-februari-maart 2009

Reacties

#79733

joe

zaterdag, 2 mei, 2009 - 09:07

 

Wist die metselaar hiervan? toen hadden ze wel nog geen suzuki's om hun protest te tonen.
En negentien gangen... ik neem aan dat daar tussendoor flink werd afgekotst. Dan vraag ik me af: kuiste hij achteraf zelf zijn baard?
En tegenwoordig in de US is Seltzer (met Alka ervoor, van Bayer) hèt middel tegen hangover.

#79737

nuchtere

zaterdag, 2 mei, 2009 - 09:29

 

@ joe

in de VS is seltzer synoniem voor spuitwater!

#79740

joe

zaterdag, 2 mei, 2009 - 11:01

 

ja, inderdaad, hoewel niet overal. club soda is m.i. meer ingeburgerd.

#79754

nuchtere

zaterdag, 2 mei, 2009 - 14:21

 

@ joe
???

#79792

fcal

zaterdag, 2 mei, 2009 - 19:06

 

In Leopold 2 zijn tijd kostte en verdiende een vakman (metselaar) dus bruto en netto 400 (huidige) eur/maand en kocht daarvoor 10 flessen Lafite-Rothschild à 40 eur/fles.

In Albert 2 zijn tijd kost een vakman (metselaar) 4.500 eur/maand en verdient netto 1.500 eur/ maand. Voor zijn kostprijs zou hij als in de 19de eeuw 10 flessen Lafite-Rothschild kunnen verwerven. Met zijn huidige netto verdiensten koopt hij daarvoor amper 3 flessen Lafite-Rothschild à 450/500 eur/fles (gem prijs 2006/2007).

Wat een economisch en cultureel verval!

#79801

joe

zaterdag, 2 mei, 2009 - 21:03

 

@nuchtere: wil je spuitwater in de states, vraag dan "club soda", dat verstaan ze allemaal.

fcal: tja, dat nu Albert Frère eigenaar is van Château d'Yquem en Cheval Blanc, dat zegt genoeg.

#79810

fcal

zaterdag, 2 mei, 2009 - 22:25

 

@ joe
Ik had het niet over uw Albert Frère, vroeger de intelligente subsidiespons van de Henegouwse staalnijverheid, nu de oliespons van Total-Petrofina en bijkomstig wijnspons van o.a. Château Cheval Blanc en met dezelfde partner eigenaar van Château Yquem.

Ik bedoelde uiteraard Albert 2, die nu in tegenstelling tot zijn voorvader, samen met onze voortreffelijke politieke kaste, geniet van de solidariteitsafhoudingen van Joe de metselaar in de vorm van het tot zich nemen van 7 flessen Château Lafite-Rotschild op de 10, die Joe eigenlijk toekomen.

#79817

joe

zaterdag, 2 mei, 2009 - 23:08

 

@fcal: dat weet ik, maar wat verbiedt mij om even Albert Frère te vermelden?

#79820

traveller

zaterdag, 2 mei, 2009 - 23:22

 

Waarom iemand die smerige zoetigheid van Yquem drinkt heb ik nooit begrepen en dan nog geld voor betalen ook.

#79827

joe

zondag, 3 mei, 2009 - 08:55

 

i second your emotion, traveller.

#79846

fcal

zondag, 3 mei, 2009 - 13:41

 

@ joe

Niets verbiedt u wie of wat dan ook te berde te brengen. Iedereen, die hier webzeilend voorbij komt, weet daarom nog niet dat Albert Frère geenzins de spotnaam is van Albert 2 of met zijn Cheval Blanc niet de Witte Koning-Ridder is. Daarom mijn toelichting.

#79848

fcal

zondag, 3 mei, 2009 - 14:10

 

@ traveller

De gustibus non est disputandum of over smaak valt niet te twisten.
Château Yquem is een witte zoete wijn van hoogstaande kwaliteit. Hij wordt terecht aanzien als de beste Sauternes en dit sinds enkele eeuwen.

Thomas Jefferson, de derde Amerikaanse president, opsteller van de VS-Onafhankelijkheidsverklaring en VS-Grondwet, was toen gedurende bepaalde tijd ambassadeur in Frankrijk. Hij kocht er een hele lading van, die hij naar Monticello opstuurde.

Smaken verschillen sterk in de tijd. Zoet was toen nog erg schaars en duur. Zoet bewaart ook. Zoet bevat veel caloriën. Allemaal factoren, die in een nog door honger en gebrek geteisterde tijd, de reputatie goed doen, vooral dan in de koudere landstreken. Sinds het midden van de 20ste eeuw zijn die zoete wijnen in West-Europa minder in trek. We krijgen genoeg suiker binnen via voeding en frisdranken.

Niettemin kan een gekoelde Sauternes bij een versnapering van tijd tot tijd nog bekoren. In een volledig menu past het tegenwoordig minder.

#79852

joe

zondag, 3 mei, 2009 - 16:53

 

Denk je hetzelfde over Monbazillac, fcal?

#79853

traveller

zondag, 3 mei, 2009 - 17:07

 

@ fcal

Ik heb veel goede wijnen en veel mindere wijnen gedronken.
Ik dronk zelfs graag een Sauternes van tijd tot tijd, maar de enige die ik niet binnen kreeg door de veel te zoete smaak was de Yquem, en de fransman die het gekocht had was kwaad op mij.
Ik drink niet meer sinds 24 jaar omdat ik een alcoholieker was geworden en ik voel me zeer goed.

#79859

fcal

zondag, 3 mei, 2009 - 22:09

 

@ Joe

Montbazillac is t.a.v. de sauternes, wat de saint-émilion vroeger was t.a.v. médoc, "le parent pauvre". Uiteraard we weten nu wel beter. Smaakgewijs en kwalitatief zijn ze verschillend maar evenwaardig, vooral zodra dezelfde zorg aan het product besteed wordt. Bepaalde montbazillac zijn beter dan bepaalde sauternes en omgekeerd. Het komt op de keuze aan.

Wat het gebruik betreft is het eender. Zij die sauternes lusten, vallen voor een goede montbazillac. De gastheer moet
de geschikte combinatie en/of gelegenheid vinden.

In een vorig leven was ik met een team medewerkers gedurende een langer tijdsbestek in Maleisië. Ter gelegenheid van de Nationale Feestdag (21 juli) werd tijdens het diner alleen versterkte wijnen (jerez / port) geconsumeerd. De normale wijnen weerstonden evenvoudig de tropische warmte niet. In de zogenaamde gekoelde kelders ouderden ze op 1 jaar het equivalent van 5 jaar bij ons.

#79860

fcal

zondag, 3 mei, 2009 - 22:34

 

@ traveller

Ik heb ook veel goede en veel mindere wijnen gedronken. Ik heb me ook ettelijke keren vergist, maar dat die Fransman zich ergerde, kan ik goed begrijpen. Zo'n topwijn, zo'n duur cadeau.

Doet me een beetje denken aan het schilpadbloed, dat ik te drinken kreeg van Chinese vrienden. Of hun zeepaardjes op een extreem dure lokale likeur in een mandfles, die Viagraanse effecten dienden te sorteren. Enz..
Ik vroeg steeds om een tweede portie en bedankte ze hartelijk. Zo doet men immers zaken.

#80115

traveller

donderdag, 7 mei, 2009 - 15:56

 

@ fcal

Uit beleefdheid heb ik zo voor mezelf eens een embetante situatie geschapen.
Ik was in Hong kong en werd in mijn hotel door een chinese leverancier bezocht. We hadden nog al wat zaken samen en je kent het chinese "bijgeloof" voor Ginseng.
Hij bracht me een klein doosje met één pil er in en zei datr het een speciale Ginseng pil was van de "forbidden imperial city pharmacist".
Ik wou hem het plezier doen en op het einde van zijn bezoek nam ik de pil in zijn tegenwoordigheid.
Ik dacht verder niet meer aan die pil en verliet het hotel na een uur om de trein naar Shenzen te nemen.
Mama mia, in die trein heb ik bloed gezweet, het effect was ongelooflijk.
In Shenzen moest ik dan een oplossing zoeken.
Wat beleefdheid kan teweeg brengen.