Chirac als studie-object

Na de EU-top van afgelopen maandag gaf Jacques Chirac een persconferentie. Gevraagd naar zijn mening over de tien kandidaat-NATO-landen (waarvan een aantal kandidaat EU-landen) die hun steun uitgesproken hadden aan het VS-standpunt over Irak, noemde hij deze landen "lichtzinnig", "slecht opgevoed" en "kinderachtig", stelde hij dat ze "een goede kans gemist hadden om te zwijgen", en waarschuwde hij hen dat ze misschien wel geen lid zouden mogen worden (referendum en zo). Mijn satellietontvanger stond afgesteld op de newsfeed van de EU, mijn videorecorder liep, zodat ik u deze reactie integraal kan tonen. Chirac slaagt er meesterlijk in om zijn bijtend sarcasme in te kleden in een laagje geciviliseerde retoriek. Er zitten een paar grappige momenten in de 4 minuten video, zoals wanneer hij een vraag die in het Frans, maar met sterk Engels accent gesteld wordt, niet begrijpt. Regelmatig klinkt gegrinnik en gelach vanuit de zaal, maar Chirac lijkt niet te beseffen dat zijn retoriek op de lachspieren werkt. Alleen al de mimiek en de gebaren van Chirac zijn het bekijken waard. Windows Media-filmpje (4 minuten, 7 megabyte) in het Frans, zonder vertaling en zonder ondertitels. Ik ben het niet eens met de politieke lijn van Jacques Chirac, meer bepaald met zijn dominante rol in Europa en zijn neiging om te doen alsof de Franse lijn de wil van de hele Europese Unie vertolkt. Toch vind ik Chirac een interessant studie-object: zijn retoriek, zijn mimiek, zijn lichaamstaal. Het vorige filmpje is een handig hulpmiddel bij die studie. Het volgende filmpje (40 seconden, 1.2 megabyte) is dat ook. Het werd opgenomen in de wandelgangen van de EU: Chirac, geflankeerd door zijn minister van buitenlandse zaken Dominique de Villepin, is heftig aan het gesticuleren tegen de Griekse delegatie. Er valt niet te horen wat hij zegt.


De retoriek en de spreekstijl van Chirac doen mij teruggrijpen naar een tekst van ex-senator Leo Goovaerts over onderhandelingstechnieken, waarin hij wijst op het verschil tussen de Noord-Europese en de Zuid-Europese (en Oosterse) communicatiestijlen, en hun visie op gezichtsverlies. "Gezichtsverlies heeft veel te maken met verbaliteit en macht. Geografisch kan men de grote visies op gezichtsbehoud en gezichtsverlies verdelen in een Westers en Oosters cluster. Het Westen bestaat uit Noord-Amerika en Noord-Europa, het Oosten uit Zuid- en Midden-Europa, het Midden-Oosten en Azië. In Noord-Amerika en Noord-Europa staat in de communicatie de verbaliteit centraal. De inhoudelijke boodschap primeert. Men zegt wat men denkt en wat men gaat doen. Men wordt verondersteld de dingen - ongeveer - te zeggen zoals ze zijn. De zaak volledig en zonder omwegen voorstellen is eerlijk en correct. Onderzoek bevestigt dat communicatie in Zuid-Europa en in het Oosten anders verloopt. De verbaliteit heeft er minder inhoudelijke betekenis. Men praat, maar men zegt niets. Daarna doet men wat men meent te moeten doen."