Di Rupo kan het niet

Een gastcolumn van Pierre Saelen.

Sinds eergisteren komt volgend zinnetje spontaan in me op: "Hij kan het niet" en wel telkens wanneer ik iets over Di Rupo hoor of lees. Di Rupo kan het niet.

De andere Franstalige politici kunnen het echter ook niet, maar voorlopig valt dit minder op, gewoon omdat zij niet de leider van de grote Franstalige overwinnaar zijn.

Wat kunnen ze dan wel niet?  Om te beginnen: evenwichtige compromissen sluiten in plaats van de schijncompromissen van destijds waarbij het vooral de Vlamingen waren die toegevingen deden. Maar bij Di Rupo is het nog iets meer, zie verder.

De N-VA heeft zich in Vlaanderen als politiek alternatief gepositioneerd op een moment dat het communautaire dood en begraven was verklaard en het dus electoraal bijna suicidaal leek te zijn om zowel een alternatief te formuleren voor de klassieke partijen, alsook voor het VB dat maar nooit aan de bak kwam. Na een riskante start bleek het uiteindelijk om een gigantisch gat in de markt te gaan dat Verhofstadt links had laten liggen.

Gevolg: in de huidige constitutionele crisistijd hebben de Vlamingen keuze uit vier communautaire opties: eerder het Belgicistische status-quo met wat cosmetische aanpassingen (sp.a en Groen?); lauwe federalisten (CD&V en Open VLD), confederalisten die desnoods België zullen opdoeken (N-VA) en meteen brekende separatisten (VB).

De Franstaligen daarentegen hebben geen dergelijke electorale keuze, want alle vier de partijen staan eigenlijk voor een zo groot mogelijk behoud van het Belgische status quo, waarbij voor elke communautaire toegeving zwaar zal moeten worden betaald. Enkel op dit laatste punt bestaan er wat nuances in de gevraagde prijs: geld (PS) of grond (MR). Socio-economisch had de Franstalige kiezer met de MR onder Reynders twee opties: links of ietwat rechts. Nadat Reynders hiervoor door de kiezer werd afgestraft, zal Michel jr. zich economisch nooit zo liberaal opstellen. Kortom: electoraal is het er armoe troef, zelfs op de socio-economische as.

Het politiek systeem in Franstalig België gelijkt dan ook sterk op wat destijds in het Oostblok bestond: de communisten met wat satellietpartijtjes voor de mooie schijn. Partijtjes die inhoudelijk nauwelijks nog afweken van waar de communisten voor stonden. Totdat de boel er ineenstortte.

Indien de irrealistisch communautaire opstelling van de vier Franstalige partijen nog wat langer aanhoudt, zal dit op relatief korte termijn tot het einde van België leiden. Voor de Franstalige kiezers staat dit gelijk met het failliet van het communisme in het Oostblok: een ideologisch wereldbeeld dat in elkaar stort zonder kant-en-klaar politiek alternatief dat in de eigen gemeenschap is gegroeid en geworteld (behalve Solidarnisoc in Polen). En dan, wat zal dan de reactie van de Franstalige kiezers zijn?

Kortom, omwille van het ontbreken van enige echte communautaire keuzevrijheid dreigt er in Franstalig België een enorme kloof tussen burger en politiek open te scheuren op het moment dat België uiteenvalt. Een kloof vergelijkbaar met die in de Arabische landen, namelijk het complete failliet van een politieke kaste. Een gevaar dat geen van de Franstalige partijen nu lijkt te beseffen.

Voor de gezondheid van de Franstalige politiek zou het dan ook goed zijn moesten er zich in Franstalig België eindelijk eens wat meer politieke alternatieven aanbieden: een gezond ecosysteem vereist een grote diversiteit van inheemse soorten. Dit is ook zo voor de politiek.

Bijvoorbeeld politici (of meer academici) die openlijk zouden pleiten voor een vergaande staatshervorming zonder gebiedsuitbreiding, maar met homogene bevoegdheidspaketten en responsabilisering; maar evengoed politici die een post-België zouden bepleiten.

Een Gendebien met zijn minuscule groep die staat voor "le rattachement à la France", hebben we al. Nu nog een"Retour au Luxembourg", iets voor een Benoît Lutgen?  (Die zal immers toch nooit CdH voorzitter worden. Milquet is Reynders niet.) Voor de Oost-Kantons, maar ook voor Namen zou dit een aantrekkelijke optie zijn voor in een post-België scenario. Aantrekkelijker dan te verdwijnen in de Franse, respectievelijk Duitse massa, of dan alleen de Luikse en Henegouwse financiële last te moeten torsen. In de Ardennen wordt de grond stilaan vruchtbaar voor zo'n politiek initiatief. Of nog andere opties.

Zonder dergelijke politieke alternatieven wacht bij het uiteenvallen van België slechts de anti-politiek, zowel in Wallonië als in Brussel, maar niet in Vlaanderen.

DE PS EN HET VOORTBESTAAN VAN BELGIË

Ja maar, jij hebt hier toch al zo vaak geschreven dat het de PS worst kan wezen of België voort blijft bestaan? Klopt.

Laurette Onkelinkx heeft al duidelijk genoeg gesteld dat de PS zich op een post-België aan het voorbereiden is. De voortdurende eis van de Franstalige politici voor een corridor tussen Brussel en Wallonië wijst toch ook op een actieve voorbereiding van wat hen na de splitsing van België te doen staat? Absoluut.

Mijn indruk is dat de PS liever heeft dat ze het einde van België opgedrongen wordt, dan dat ze een evenwichtig communautair compromis zou moeten slikken, want zo'n compromis kan in het huidige België enkel maar inhouden dat de Franstaligen extra zullen moeten besparen in het Waalse en Brusselse gewest alsook in de Franstalige gemeenschap, terwijl de MR er in de oppositie zit.

Electoraal durft de PS dit niet aan, want dit zou inhouden dat zij heeft ingestemd met het feit dat de Franstaligen bijkomende financiële offers zullen brengen. Zoiets moet haar worden opgedrongen: binnenkort door de EU, maar nog meer door een splitsing van België doordat de Vlamingen zich zullen hebben afgescheurd. Enkel dan durft de PS die besparingen aan, denkt ze die aan haar achterban te kunnen verkopen.

Heel die filosofie zat vervat in dat ene zinnetje van Di Rupo toen hij vorige zomer toelichtte waarom hij zijn koninklijke opdracht had terug gegeven. Het was iets in de zin van: "Je kan niet verwachten dat iemand in ruil voor het premierschap toegevingen zou doen die ingaan tegen de belangen van zijn taalgroep."

De Vlaamse kandidaat-premiers hebben nooit iets anders gedaan, het werd van hen verwacht, terwijl Di Rupo het hen met die verklaring onmogelijk maakte om dit ooit nog te doen. En daarmee heeft Di Rupo toen het doodvonnis over België uitgesproken.

Wat we sindsdien hebben meegemaakt is één langgerekt stukje theater om de splitsing van België aan de PS-achterban verkocht te krijgen in de zin van: "Ze werd ons opgedrongen, terwijl we er alles aan hebben gedaan om ze te voorkomen, maar de CD&V heeft België verraden." Dat zelfs sp.a boegbeeld Vande Lanotte daartoe voor schut wordt gezet, doet er niet toe.

Dit belet niet dat de PS ondertussen hoopt dat de CD&V alsnog voor de oude politieke aanpak zou kiezen en toch weer een aloud Belgisch compromis zou sluiten. Dit zou voor de PS een mooi alternatief zijn voor de splitsing van België.

Net zoals een onmiddellijke splitsing van België ook voor de N-VA niet hoeft, zolang de N-VA voor het eerst in de Belgische geschiedenis een evenwicht communautair compromis uit de brand zou kunnen slepen. Iets wat voor de PS niet kan, omwille van de daarmee gepaard gaande financiële gevolgen. Elk federaal bevoegdheidsdomein dat zou kunnen worden gesplitst, is blijkbaar door die financiële impact besmet. Daarom dat de Franstaligen hoogstens wat her en der verspreide bevoegdheidsoverdrachten kunnen dulden, maar zeker geen homogene pakketten.

QUID CD&V?

Een half jaar geleden heb ik hier al gesteld dat de CD&V uiteindelijk wel weer communautair zou toegeven, gewoonweg omdat haar linkervleugel haar hiertoe zou dwingen, want zonder de steun van het ACW kan de CD&V onmogelijk haar electorale machtsbasis behouden, namelijk haar dominante positie in de meeste Vlaamse gemeenteraden.

Nu zie ik me gedwongen om mijn mening te herzien. Blijkbaar vreest de CD&V en zelfs het ACW dat de N-VA deze machtsbasis zou kunnen bedreigen zoals nog nooit een andere partij dit heeft kunnen doen.

Zal in die vrees hebben meegespeeld: de vaststelling dat tot 46,9% van de  Vlamingen vorig jaar overwogen hebben om op de N-VA te stemmen, maar dit toen uiteindelijk lang niet allemaal hebben gedaan. Volgende keer echter... En volgende keer zouden wel eens de gemeenteraadsverkiezingen kunnen zijn. 2012 komt steeds dichter bij, met andere woorden, hoe meer Vande Lanotte er in slaagde om tijd te winnen, hoe minder de CD&V bereid kon worden gevonden om communautair over stag te gaan. Wat uiteindelijk ook bleek.

Bart De Wever had dan ook gelijk toen hij stelde dat hij geen nieuwe verkiezingen wenst. Hij heeft ze gewoonweg niet nodig om zijn korte termijn doel te realiseren (staatshervorming) en misschien zelfs niet voor zijn lange termijn doel (exit België).

De PS heeft die echter wel nodig: een CD&V die communautair niet genoeg wil plooien, is niet demonisch genoeg om een splitsing van België aan de eigen achterban te verkopen als zijnde enkel de schuld van de Vlamingen. Een gedominiseerde N-VA (voor de Franstaligen bijna zo erg als het VB) is dit echter wel, maar daartoe moet die de volgende verkiezingen eerst zo overtuigend mogelijk winnen, waarna enkel de onderhandelingen over een boedelscheiding resten. 

Het is vooral in dit opzicht dat ik van Di Rupo zeg: "Hij kan het niet."

Di Rupo is te emotioneel (geraakt? geblokkeerd?) waardoor hij ook voor de eigen achterban fouten begint te maken. Hij speelt zijn toneelrol niet goed genoeg. Daarom wordt het risico steeds groter dat een einde van België ook aan hem zal worden aangerekend.

Voor de PS kunnen nieuwe verkiezingen dan ook niet vroeg genoeg worden gehouden, maar eerst moet de MR nog wat in het bad worden getrokken om aan te tonen dat het ook met hen niet lukt om met de Vlamingen tot een klassiek Belgisch compromis te komen. (Is niet moeilijk met die hun annexatie-eisen.)

Niets, maar ook niets in deze strategie van de PS kan een klimaat van anti-politiek voorkomen. Voor de PS is dit niet zo erg, zolang de FN zo'n zootje ongeregeld is en zolang MR, CdH en Ecolo zich min of meer op dezelfde communautaire lijn zetten als de PS. Voor de democratie in Franstalig België is het echter een ramp.

Franstalige politici die gebruik willen maken van de nakende electorale post-België opportuniteit, zullen zich dan ook moeten haasten om hun politiek alternatief te ontwikkelen, te verkondigen en zich te organiseren. De tijd dringt.

Wie durft het aan?

Pierre Saelen